Verantwoording en Bibliografie Dossier Vlaamsche Hoogeschool
Hoe verwijs je naar het dossier?
Loockx, Kristof. "Gentse studenten van de Vlaamse Hgoeschool." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 26.02.2015. www.ugentmemorie.be/dossiers/gentse-studenten-van-de-vlaamse-hogeschool
Verantwoording
Persoonlijke verhalen vertellen soms meer dan een algemeen beeld. Anderzijds valt en staat een individueel relaas bij de kennis van de ruimere context. Vanuit dit uitgangspunt wou deze bijdrage het verhaal brengen van de Gentse studenten aan de Vlaamse Hogeschool, het pronkstuk van de samenwerking tussen activisten en de Duitse bezetter tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het was ook een bewuste keuze om enkel Gentse studenten te belichten, want de relatie tussen stad, universiteit en student stond centraal in dit dossier.
Omwille van de sterke tegenkanting creëerde de Vlaamse Hogeschool een unieke periode van verbondenheid tussen de studenten, een spreekwoordelijke luchtbel die uiteenspatte na de vijandigheden. Het verklaart waarom sommige verhalen overlappingen vertonen, maar evenzeer een uiteenlopende geschiedenis weergeven vóór en na de Eerste Wereldoorlog.
De bijdragen geven aan dat vele studenten bewust kozen voor het hogeschoolavontuur, ondanks de sterke weerstand en de dwangarbeid. Vaak was hun flamingantisme gestimuleerd vanuit het gezin en de middelbare school. Het betrof dan ook overwegend een generatie van net afgestudeerden uit het voortgezet onderwijs die de strijd voor de vernederlandsing van nabij had opgevolgd. Het gros van de studenten was met andere woorden overtuigd dat de Vlaamse Hogeschool een eerste opzet was naar de beoogde Vlaamse ontvoogding. Achteraf bleek de Eerste Wereldoorlog een scherpe scheidsrechter. Een klein deel van de studenten werd strafrechtelijk vervolgd en nagenoeg alle studenten verloren de mogelijkheid om nog verder te studeren in België. Het zette de afkeer voor de Vlaamse Hogeschool des te meer in de verf. Een eenzijdige Nederlandstalige universiteit werd in België pas officieel geopend in 1930 door de oprichting van de Rijksuniversiteit Gent.
Bronnen
Universiteitsarchief Gent
4A4/3 inschrijvingsregisters op rolnummer 1916-1918
4A2/4 doos 181 (1916/1917) Studenten
4A2/4 doos 183 (1917/1918) Studenten
4A2/4 doos 188 (1918/1919) Studenten
Stadsarchief Gent ‘De Zwarte Doos’
U984-V805/16 – U988-V805/20 prijsuitdelingen Koninklijk Atheneum Gent (1913-1918)
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven (AMVC)
L3652 Lefèvre Johan
P181 Parasie Firmin
P.J. Archief en Museum van het Vlaams Studentenleven (AMVS)
XXXIII Archief Frans Mariman
Burgerlijke Stand
Gent, geboorteakten 1881, 1893, 1894, 1897, 1898, 1900
Gentbrugge, geboorteakten 1897
Uitgegeven bronnen
De Vlaamsche Hoogeschool te Gent, 1916-1918: verweerschrift van het Gentsch Studentencorps Hou ende Trou, Gent, 1919.
Florquin J., ‘Leon Elaut’, in: Ten huize van…. 4, Leuven, 1968, pp. 200-231.
Gentsche studenten-almanak voor het jaar 1918: 1e jaargang, Gent, 1917.
Heyse T., L’Université flamande, Gand, 1918-1919.
Inlichtingsboekje voor hen die aan de Staatsuniversiteit te Gent willen studeeren, Gent, 1918.
Beeldmateriaal
AMVC-Letterenhuis
Universiteitsarchief Gent
Universiteitsarchief Leuven, fotoverzameling
Literatuur
Bunning L., ‘Parasie, Firmin Petrus Jozef, publicist en Vl. strijder’, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, VIII, pp. 576-585.
Capiteyn A. (ed.), Gent en de Eerste Wereldoorlog: het stadsleven in de jaren 1914-1918, Gent, 1991.
Comer F.A. en Vandewiele L., ‘Elaut, Leon Jozef, uroloog, schrijver, historicus, senator’, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, X, pp. 159-166.
De Clerck K., ‘Albert Vlamynck (1886-1947) van Gistel tot Kiel, in: Biekorf, 110 (2010), pp. 129-144.
De Clerck K., Kroniek van den strijd voor de zelfstandigheid van de Gentse universiteit, Gent, 1985.
De Clerck K., De Meyer L., Langendries E. en Simon-Van der Meersch A.-M., 175 jaar Universiteit Gent: een verhaal in beeld, 1992.
De Schaepdrijver S., De groote oorlog: het koninkrijk België tijdens de Eerste Wereldoorlog, Amsterdam, 1997.
De Smet G. en De Wever Br., ‘Parasie, Firmin P.’, in: De Schryver R., e.a., Nieuwe encyclopedie van de Vlaamse Beweging, Tielt, 1998, p. 2393.
De Wulf M., ‘Hoe het roerde en poerde te Gent’, in: Hou ende Trou, vereniging der ex-gandavenses 1916-1918, nr. 2 (1972), pp. 1-28.
D’Hoker M., De Bock D. en Janssens D. (eds.), Leraar zijn in Vlaanderen. Terugblik op honderd jaar middelbaar onderwijs en nascholing, Antwerpen, 2007.
Deprez A. ‘De tocht naar Turnhout (21 oktober – 20 november 1918), in: Wetenschappelijke tijdingen, XLIV, 1 (1985), pp. 27-44.
Dolderer W., ‘Activistische ballingen in Duitsland na WOI. Deel I’, in: Wetenschappelijke tijdingen, LIX, 2 (2000), pp. 67-98.
Dolderer W., ‘Activistische ballingen in Duitsland na WOI. Deel III’, in: Wetenschappelijke tijdingen, LIX, 4 (2000), pp. 195-225.
Hunger U. en Wellenreuther H., Schriften des Universitätsarchivs Göttingen. Spezialinventar zur Geschichte der Mathematik und Naturwissenschaften an der Universität Göttingen von 1880-1933, Göttingen, 2002, p. 219.
Elaut L., Mijn memoires: van Keiberg tot Blandijnberg, Beveren, 1981.
Lammens U., ‘Dagboek Turnhout’, in: Hou ende Trou, vereniging der ex-gandavenses 1916-1918, 2 (1972), pp. 1-11.
Langendries E., De Vlaamsche hoogeschool te Gent (1916-1918), Gent, 1984-1985.
Loockx K., Vlaamsche studenten, komt naar Gent! Prosopografie van de studentenbevolking aan de Vlaamse Hogeschool 1916-1918, Universiteit Gent, onuitgegeven masterscriptie, Gent, 2013.
Loockx K., ‘Zonnige dromen bezielen de nieuwe jeugd. Een prosopografie van de studentenpopulatie van de Vlaamse Hogeschool (1916-1918)’, in: Handelingen van de Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde te Gent, LXVII (2014), pp. 199-229.
Mantels R., Gent: een geschiedenis van stad en universiteit 1817-1940, Brussel, 2013.
Monballyu J., ‘Repressie op maat? De omvang en de chronologie van de strafrechtelijke repressie van het Vlaamse burgeractivisme na de Eerste Wereldoorlog, in: Tallier P.-A. en Nefors P., En toen zwegen de kanonnen: akten van het internationaal colloquium georganiseerd door het Rijksarchief van België en het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis (Brussel, 3-6 november 2008), Brussel, 2010, pp. 305-361.
Sertyn M., ‘Het socialistisch aktivisme tijdens de Eerste Wereldoorlog’, in: Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, 1-2 (1976), pp. 169-196.
Simon-Van der Meersch A.-M., De eerste generatie meisjesstudenten aan de Rijksuniversiteit te Gent (1882/1883 tot 1929/1930), Gent, 1982.
Vanacker D., Het activistisch avontuur, Gent, 2006.
Vanderghote P., Van Bostraeten H., De Baere P. en De Grauwe L. (eds), 150 jaar Sint-Barbaracollege Gent, Gent, 1983.
Van der Meersch A.-M., ‘Elaut, Leo’, in: De Schryver R., e.a., Nieuwe encyclopedie van de Vlaamse Beweging, Tielt, 1998, pp. 1054-1055.
Van der Meersch A.-M. en Van Hees P., ‘Heremans’ Zonen, De’, in: De Schryver R., e.a., Nieuwe encyclopedie van de Vlaamse Beweging, Tielt, 1998, pp.1430-1431.
Vandeweyer L., ‘Vlamynck, Albert’, in: De Schryver R., e.a., Nieuwe encyclopedie van de Vlaamse Beweging, Tielt, 1998, p. 3512.
Van Ginderachter M., ‘De gekroonde koningin van Vlaanderen. Rosa De Guchtenaere herdacht (1875-1942)’, in: Wetenschappelijke tijdingen, LX, 2 (2001), pp. 96-113.
Vanschoenbeek G. ‘Lefèvre, Johan’, in: De Schryver R., e.a., Nieuwe encyclopedie van de Vlaamse Beweging, Tielt, 1998, p. 1788.
Wagenitz G., Göttinger Biologen 1737-1945. Eine biographisch-bibliographische Liste, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1988, p. 88.
Wils L., Onverfranst, onverduitst? Flamenpolitik, activisme, frontbeweging, Kalmthout, 2014.