De Block, Joseph (1806-1862)
Gedurende zijn medische carrière raakt Joseph De Block bijzonder gefascineerd door epidemieën. Hij behaalt als student Geneeskunde uitzonderlijke resultaten en combineert dit bovendien met vrijwilligerswerk tijdens de Groninger ziekte van 1826. Na zijn actieve deelname aan de Belgische revolutie wordt hij aan de Universiteit Gent aangesteld. Als arts en epidemioloog speelt hij een hoofdrol in de cholera-epidemieën van 1832 en 1849. Zijn populaire cholera-brochure wordt over heel België verspreid en steekt ook de grens over naar Nederland.
Eerste UGent-lichting
Joseph De Block wordt in 1806 geboren in Halle. Zijn vader Guillaume is er burgemeester onder de Eerste Franse Republiek (1795-1803). Het jonge gezin verhuist naar Gent, waar vader De Block actief is als koopman en vertegenwoordiger van de Brusselse Loterijen. Joseph groeit op in Gent en loopt er ook school. Na de humaniora aan het Atheneum schrijft hij zich in 1824 in aan de Gentse Universiteit, die dan nog maar zeven jaar bestaat.
Vrijwilliger Groninger plaag
Hij is een briljant student en is drie jaar na elkaar laureaat van de interuniversitaire wedstrijd tussen de zes universiteiten van het Nederlands Koninkrijk: drie in de Zuidelijke provincies en drie in het Noorden. Wanneer in de zomer van 1826 Groningen geteisterd wordt door een epidemie, gaat geneeskundestudent Joseph De Block er spontaan hulp bieden in de bestrijding van de plaag, die dan de Groninger ziekte wordt genoemd. Er sterven bijna 3.000 mensen of 10% van de bevolking. Achteraf blijkt het om malaria te gaan. Ondanks dit vrijwilligerswerk en de interuniversitaire concours waarvoor een wetenschappelijke verhandeling moet geschreven worden, rondt hij met brio zijn studies af en behaalt het artsendiploma in oktober 1828.
Belgisch revolutionair
De Blocks opmerkelijke parcours en engagement gaat niet onopgemerkt aan zijn professoren voorbij. De universiteit biedt hem de leerstoel fysiologie aan. De Belgische Omwenteling van 1830 strooit echter roet in het eten. Het duurt tot 1834-1835 vooraleer er klaarheid komt in het Belgische universitaire landschap. Maar De Block is ambitieus. Dankzij zijn actieve deelname aan de revolutie wordt hij door de Regent, Erasme Surlet de Chokier, op 12 maart 1831 tot lector benoemd aan de UGent, met alle rechten van een hoogleraar.
Cholera-brochure
Wanneer in november van 1831 de cholera uitbreekt in Engeland, vraagt De Block aan de Belgische Regering toestemming om er de epidemie te gaan bestuderen. Die krijgt hij niet, maar enkele maanden later, wanneer de cholera Gent bereikt, staat hij er met beide voeten in. Naast zijn functie in het cholerahospitaal op de Brabantdam, wordt hij ook aangesteld als plaatsvervangend geneesheer in het Bijlokehospitaal. Zijn informatiebrochure ‘Sur le traitement du choléra-morbus’ uit 1833 kent veel succes en een grote verspreiding. Naar aanleiding van de cholera-epidemie van 1849 vervolledigt De Block de brochure. Minister van Binnenlandse Zaken Charles Rogier verdeelt de brochure onder Belgische geneesheren en provincie- en gemeentebesturen. De Vlaamse vertaling kent ook in Nederland veel succes.
Carrière
Naast zijn tewerkstelling in het stedelijk ziekenhuis De Bijloke, eerst als adjunct-arts, later als hoofdarts, werkt hij zich snel op aan de universiteit. Wanneer in 1834 de vroegere katholieke Leuvense universiteit wordt heropgericht, bieden ze Joseph De Block een leerstoel aan in de Faculteit Geneeskunde, aangevuld met allerlei extra voordelen, maar hij weigert prompt en wordt eind dat jaar bevorderd tot buitengewoon hoogleraar aan zijn Alma Mater. In 1841 wordt hij gewoon hoogleraar benoemd, maar vraagt reeds op achtenveertigjarige leeftijd het emeritaat aan om gezondheidsredenen, die hem sinds 1839 parten spelen. Dat staat echter zijn politieke ambities niet in de weg. Hij is Oost-Vlaams provinciraadslid voor de katholieke partij van 1844 tot 1855. Na zijn emeritaat wordt hij burgemeester van Boekhoute en senator voor het arrondissement Eeklo, functies die hij vervult tot zijn vroegtijdig overlijden in 1862.
Frank Cotman
Vakgroep Geschiedenis UGent
22 april 2020
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Cotman, Frank. “De Block, Joseph (1806-1862).” UGentMemorie. Laatst gewijzigd 03.05.2020. https://www.ugentmemorie.be/personen/de-block-joseph-1806-1862.
BIBLIOGRAFIE
www.UGentMemorialis.be: http://www.ugentmemorialis.be/catalog/000000369
Liber Memorialis 1913: https://libstore.ugent.be/fulltxt/MEM10/000/000/369/MEM10-000000369_1913...
Virtual International Authority File: http://viaf.org/viaf/77052737
Gallez, L., Histoire de l'Académie royale de Médecine de Belgique, 1841-1902, Brussel, 1903.
De Block, Joseph. Sur le traitement du cholera-morbus. Gent: Vanryckegem-Hovaere, 1833.