1849: cholera in Gent
De bouwfysische omstandigheden van de stad met honderden smalle straatjes en beluiken doorkruist van een waternet of 'open riolering', de overbevolking en de inherente lamentabele hygiënische omstandigheden, zijn een ideale voedingsbodem voor epidemieën.
Als een lopend vuurtje
De grote tyfusepidemie van 1846-1849 is nauwelijks uitgewoed wanneer op 20 januari 1849 het gezin van Joseph Balliu, een werkloze glazenmaker wordt getroffen door de cholera. De familie woont in een beluik in het gehucht van Terplaeten, waar ze met zevenen in één kamer samenhokken. Alle vijf de kinderen overlijden. Deze nieuwe besmetting is waarschijnlijk vanuit Engeland België binnengekomen en wordt het eerst gesignaleerd in Luik. De Balliu’s besmetten de zwangere buurvrouw Sophie Van de Kerkhove, die nog dezelfde week sterft. Een week later is weduwe Pensart aan de beurt die verderop in Terplaeten woont en nog een week later Jeanne Peynaert op het Sint-Pietersplein. Nog later volgen Pierre Terrijn uit de Bagattenstraat, arbeider in de suikerraffinaderij Bracq aan de Grote Huidevettershoek en kort daarop zijn zoon die in de fabriek Van Hove in de Sint-Pietersnieuwstraat werkt.
Sluipmoordenaar in de Gentse wateren
Begonnen in de ruime omgeving van de Blandijnberg rond de Muinkschelde, verspreidt de cholera zich noordwaarts langs de Nederschelde en Visserij en dan via de Ham en de Lieve naar het Prinsenhof, richting ‘Waterwijk’, Meerhem, Geuzenberg, de Sassepoortwijk, het Kanaal Gent-Terneuzen, om dan toe te slaan in Evergem, Sleidinge, Kluizen… Het parcours dat de epidemie volgt via de waterlopen, is onmiskenbaar. Na het laatste sterfgeval op 8 september van datzelfde jaar 1849, telt men 2.224 slachtoffers in Gent. De epidemie heeft in de winters van 1847-1849 in Europa honderdduizenden mensen getroffen; ook de Verenigde Staten hebben hun deel gehad, vooral Saint-Louis waar een belangrijk deel van het Gents katoen wordt ingescheept. Rusland deelt het zwaarst in de klappen met 116.000 doden in 1847 en 669.998 in 1848.
Frank Cotman
Vakgroep Geschiedenis UGent
22 april 2020
Dit artikel maakt deel uit van het UGentMemorie-dossier ‘Coronacrisis: historisch?’
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Cotman, Frank. "1849: cholera in Gent." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 29.04.2020. https://www.ugentmemorie.be/artikel/1849-cholera-gent.