Van Hauwaert, Marguerite (1906-?)

Een Vlaams sociaal-liberaal nest

Maguerite Van Hauwaert wordt in Gent geboren in een begoede liberale familie. Ze is het vierde kind. Vader Oscar Van Hauwaert geeft op dat moment als les aan het Gents Koninklijk Atheneum. Moeder Hortense Verstraete zorgt voor de kinderen en voor het huishouden. 
Oscar Van Hauwaert komt uit een onderwijzersgezin. Zijn beide ouders zijn als hoofdonderwijzer verbonden aan het Gents stedelijk onderwijs en zijn onder meer actief in de liberale Laurentkringen. Hij volgt de humaniora aan het Gentse atheneum en trekt nadien naar de Ecole normal supérieure in Luik waar hij in 1892 afstudeert als geaggregeerd leraar in de Germaanse filologie. Na lesopdrachten in Tienen en Chimay, wordt hij in 1896 aangesteld in zijn thuisstad en bevordert in 1924 tot inspecteur voor het secundair onderwijs en directeur van de Gentse normaalschool. Als actief liberaal flamingant sluit hij zich onvoorwaardelijk aan bij de groep rond Paul Fredericq. Hij is lid van de “Liberale Associatie” en van het “Willemsfonds” waarvan hij later vele jaren voorzitter is. In 1933 wordt hij politiek actief en sticht onder anderen met Camille De Bruyne de “Liberale Bond”, een drukkingsgroep die ijvert voor de aanwezigheid van Vlaamsgezinde liberalen in het partijbestuur en op de kieslijsten. Van Hauwaert staat op de kieslijst van 1938 en wordt verkozen tot Gents gemeenteraadslid, wat hij blijft tot 1952. Vanaf 1945 zetelt hij ook in het bestuur van het Liberaal Vlaams Verbond. Daarnaast schrijft Oscar Van Hauwaert bijdragen voor het Volksbelang en Het Laatste Nieuws, is secretaris van het Nederlandsch Taal en Letterkundig Congres van 1899 en is in 1904 één van de oprichters van het literaire tijdschrift “De Vlaamse Gids”. In dit voor die tijd geëmancipeerd milieu groeit Marguerite Van Hauwaert op.

Een stimulerende omgeving

Studeren is voor Marguerite Van Hauwaert een evidentie. Haar twee oudere broers en haar oudere zus zijn haar voorgegaan. De oudste zoon Paul Van Hauwaert, geboren in 1901, studeert in 1924 af aan de Gentse universiteit als burgerlijk bouwkundig ingenieur. In september van dat jaar trekt hij als C.R.B. fellow naar de ingenieursafdeling van de Harvard University. Na zijn terugkomst kan hij in 1926 aan de slag als hoofdingenieur bij Pieux Franki in Luik, een topbedrijf in funderingswerken in België en in het buitenland. In 1927 huwt hij Lambertine Schauvlieghe, dochter van een groot Gents aannemer. Zij heeft eveneens aan de Gentse universiteit gestudeerd en is licentiate in de kunstgeschiedenis en oudheidkunde en licentiate in de muziekgeschiedenis. Het stel vestigt zich in Luik, waar de echtgenote in 1931 overlijdt. In diezelfde periode is Paul Van Hauwaert zeer intens bezig met de aanleg van de Antwerpse Scheldetunnels, die gegund is aan de firma Franki. Tussen 1931 en 1933 worden de werken in een recordtempo uitgevoerd. De tunnels zijn een primeur is voor het vasteland. De tweede zoon, Fernand Van Hauwaert, geboren in 1902, is ook betrokken bij de werken aan de Scheldetunnels, waar hij verantwoordelijk is voor de betegeling. Hij loopt een gelijkaardig parcours als Paul. Afgestudeerd in 1925 als burgerlijk ingenieur bouwkunde aan de Gentse universiteit, gaat hij zich verder specialiseren in Duitsland, waar hij doctoreert op keramische materialen. Tussen 1929 en 1932 is hij actief in de keramische industrie in België en Noord-Frankrijk. Na zijn medewerking aan de bouw van de Antwerpse tunnels, richt hij in 1935 een eigen studiebureau op, gespecialiseerd in betonconstructies. Het bedrijf T.K.B. (Technisch Konstruktie Bureau) wordt een zeer belangrijk marktspeler in binnen- en buitenland.
De oudere zus Suzanne Van Hauwaert, geboren in 1904, haalt haar humanioradiploma aan het Athenée des jeunes filles, na een schoolcarrière in de stadsscholen van de Van Hulthemstraat en de Voldersstraat. Ze start in het academiejaar 1922-1923 in de eerste kandidatuur wetenschappen en studeert in 1927 af als doctor in de scheikunde. Ze heeft blijkbaar geen ambities in de academische wereld en huwt in het jaar van haar afstuderen met de ingenieur Maurice De Jaeger. Ze overlijdt op jonge leeftijd in 1943.

Gefnuikt

Marguerite Van Hauwaert doorloopt een gelijkaardige schooltijd als haar zus en vat in 1924 haar universitaire studies aan. In tegenstelling tot Suzanne opteert ze na de kandidaturen voor de farmaceutische wetenschappen. In 1930 studeert ze met grote onderscheiding af als apothekeres. Na een driejarig verblijf in de Verenigde Staten, waar zij in de voetsporen van haar oudste broer als C.R.B. fellow studeert aan de Columbia University, komt ze terug naar huis met een 'Master's degree' en de titel van 'Doctor of Philosophy in the faculty of pure science' op zak. Terug in België specialiseert ze zich in de klinische biologie in het Brusselse  Hôpital Saint-Pierre en aan het Institut Bordet. Op 1 december 1933 start ze haar loopbaan aan de Gentse universiteit als vrijwillig assistente voor de cursus in de ontaarding en vervalsing der levensmiddelen bij de faculteit geneeskunde. In de loop van het volgende jaar krijgt ze een benoeming als assistente bij het museum, het laboratorium en de leergang in de natuurlijke en gefabriceerde verhandelbare voortbrengselen, doorgaans de ‘warenkunde’ genoemd. Het is een onderdeel van de Hogere School voor Handels- en Economische Wetenschappen, die op haar beurt onder de Rechtsfaculteit ressorteert. Op het eind van haar driejarig mandaat als assistent, solliciteert ze naar een bevordering tot werkleider. Ze beschikt niet enkel over een mooi CV en een uitgebreide bibliografie, maar kan daarenboven rekenen op de steun van haar diensthoofd A. J. J. Van de Velde en op een eenparig gunstig advies van de Raad van de Hogere School voor Handels- en Economische Wetenschappen. Ook de rector vindt de aanvraag gewettigd. 
Ondanks de gunstige kaarten oordeelt Beheerder-Inspecteur Alfred Schoep er anders over. Hij argumenteert bij de bevoegde minister dat er reeds een vrouwelijke werkleider in het laboratorium voor algemene scheikunde bij prof. Frédéric Swarts benoemd is. Yvonne Désirant is de eerste en op dat moment enige vrouwelijke werkleider aan de universiteit. Aangezien Swarts eind september 1936 met emeritaat zal gaan en Beheerder Schoep het niet gepast vindt dat zij haar diensthoofd zou opvolgen, stelt hij voor haar te muteren naar het labo van Van de Velde, zodat het niet nodig is om zijn assistente Marguerite Van Hauwaert te promoveren tot werkleider. Een verlenging van haar mandaat als assistente is het enige wat erin zit voor haar. 
In 1937 grijpt Van Hauwaert de kans om als klinische biologe aan de slag te gaan in het Burgerlijk Hospitaal De Bijloke. Ze neemt ontslag bij de universiteit, waar ze geen kansen krijgt en waar daarenboven haar loon in de loop van dat jaar om onduidelijke redenen met meer dan een kwart gereduceerd wordt. 
Naast haar tewerkstelling in De Bijloke mag ze ook een eigen klinisch laboratorium dat haar naam draagt, uitbouwen in het Gentse Institut Moderne aan de Koningin Fabiolalaan. Vandaag is het ziekenhuis, dat in 1910 als liberaal-vrijzinnig initiatief van start ging, gefusioneerd met het Jan Palfijnziekenhuis. In 1972 wordt de latere rector van de UGent, André De Leenheer, directeur van het labo ‘Van Hauwaert’. De Leenheer is geen onbekende voor de pensioengerechtigde Marguerite Van Hauwaert. In 1969 publiceerden ze samen een boek over basismethoden in de klinische biologie.

Frank Cotman
Vakgroep Geschiedenis UGent
12 december 2022
 
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Frank Cotman. “Van Hauwaert, Marguerite (1906-?).” https://www.ugentmemorie.be/personen/van-hauwaert-marguerite-1906. Laatst gewijzigd op 20.12.2022.

Bibliografie

8 eeuwen Gentse Ziekenhuizen, Dienst Public Relations Universitair Ziekenhuis , Gent, 1993, pp 151-154.
https://www.bestor.be/wiki_nl/index.php?title=Van_Hauwaert%2C_Marguerite...
C.R.B. exchanges, Biographical records, Belgium and the United States. 1920-1936, New York, 1937, p 77.
Paul De Keyser, ‘In memoriam Oscar Van Hauwaert’ in Jaarboek 1961, XI, Tweede reeks, nr. 3, Koninklijke soevereine hoofdkamer van rhetorica ‘De Fonteine’ te Gent, pp 126-131.
Bart, D'hondt, Van Andriesschool tot Zondernaamstraat gids door 150 jaar liberaal leven te Gent, Liberaal archief Gent, 2014.
Dirk Fredricx, ‘De bouw van twee tunnels onder de Schelde te Antwerpen (1931-1933)’ in Monumenten & Landschappen 23/6, november-december 2004, pp 28-54.
Gedenkboek 125 jaar Willemsfonds, De Nederlandse Boekhandel, Gent, 1976, pp 120-122.
https://www.liberasstories.eu/nl/boegbeelden/oscar_van_hauwaert/1896
A.-M. Simon-Van der Meersch, ‘De eerste generaties meisjesstudenten aan de rug (1882-1930)’ in Uit het verleden van de rug, nr. 13, Gent, 1982, pp 241-242.
http://www.studiumgeneralevzw.be/wp-content/uploads/2018/09/Vlaamsche-Oo...
Anne-Marie Van der Meersch, ‘Een universitaire loopbaan voor vrouwen aan de Universiteit Gent (1901-1965). Een glazen plafond?’ in Uit het verleden van de Unversiteit Gent, nr. 46, Gent, 2007, pp 50-51.