Storme, Marcel (1930-2018)

Advocaat, politicus en academicus

Marcel Storme wordt geboren in 1930 als zoon van Jules Storme, professor aan de Gentse rechtenfaculteit. Hij studeert rechten en economie te Gent, waar hij in 1963 een benoeming krijgt en tot 1995 het procesrecht zal doceren met daarnaast ook een lesopdracht te Antwerpen. Als advocaat bouwt hij samen met zijn vennoten Philippe Leroy en Luc Van Parijs het eenmanskantoor van zijn vader uit tot het toonaangevende advocatenkantoor van Gent dat bekend staat om het hoge intellectuele niveau van de medewerkers. Hij is tevens politiek actief, onder meer als provincieraadslid, gecoöpteerd senator en lid van de Cultuurraad en Vlaamse raad en speelt een sleutelrol in de dialoog tussen katholieken en vrijzinnigen in Gent.

Vaandeldrager van rechtswetenschap in de eigen taal

Ondanks zijn vele andere activiteiten, drukt Marcel Storme toch vooral als academicus zijn stempel op het recht. Voor Vlaanderen kan zijn betekenis niet overschat worden. Terwijl het Nederlands in de negentiende eeuw als rechtstaal quasi onbestaande was, kwam het tot ontwikkeling tijdens het interbellum dankzij de inspanningen van René Victor en diens Rechtskundig Weekblad. Marcel Storme bouwt hierop verder in het in 1964 opgerichte Tijdschrift voor Privaatrecht (TPR), waarvan hij vijftig jaar lang de directeur is. Hij maakt van het TPR het toonaangevende tijdschrift over recht in België dat zich met een combinatie van zeer uitvoerige overzichten van rechtspraak en diepgaande artikelen richt tot zowel praktijkjuristen als academici.

Ook buiten de landsgrenzen geniet dit Nederlandstalige tijdschrift een grote faam, dankzij de zeer uitvoerige samenvattingen in vier talen. Door het TPR haalt de Nederlandse rechtsleer in Vlaanderen eerst de Franstalige collega’s bij om die vervolgens te overvleugelen. Het TPR is daarbij het vlaggenschip van een hele vloot, met onder andere een jaarlijkse prijs voor de beste jonge jurist, leerstoelen die de uitwisseling met Zuid-Afrika en Nederland bevorderen, steun aan academische congressen en bijzondere edities van belangrijke juridische werken. Naast directeur van het TPR, is Marcel Storme ook jarenlang de voorzitter van de Vlaamse Juristenvereniging en is hij ook betrokken bij de Algemene Praktische Rechtsverzameling, een boekenreeks die een bruikbaar én hoogstaand overzicht wil geven van het Belgische recht.

Samenwerking met Nederland

Marcel Storme werkt steeds samen met Nederland. Het TPR heeft naast een redactie van Vlamingen een adviesraad waarin Nederlandse collega’s zetelen. Beide ontmoeten elkaar steevast de avond voor de bijeenkomsten van de Vereniging voor de Vergelijkende Studie van het Recht in België en Nederland, die hij jarenlang voorzit. Nederland betoont zich dan ook niet karig met eerbewijzen voor Marcel Storme. Hij wordt buitenlands lid van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen en commandeur in de orde van Oranje-Nassau. In eigen land wordt hij lid, en ook voorzitter, van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten. In het buitenland krijgt hij, naast meerdere leerstoelen, een eredoctoraat te Lublin en een ereprofessoraat te Peking en treedt hij toe tot de Academia Europaea.

Wereldwijde voorvechter van justitie met menselijk gelaat

Marcel Stormes strijd voor het Nederlands betekent geenszins dat hij enkel in de eigen taal actief is. De monocultuur van het Nederlands is hem even vreemd als die van het Engels. Toehoorders op congressen kan hij steeds verbluffen door zonder problemen diverse talen te gebruiken. De basis van zijn internationale carrière legt hij in 1977 door de organisatie van het congres Justice with a human face, waarmee hij aansloot bij de Access to justice-beweging van Mauro Cappelletti, die hij later opvolgt als voorzitter van de International Association of Procedural Law. Storme toont zich daarbij een jurist die het recht weet te overstijgen en die er niet voor terugdeinst om de effectieve werking van recht en gerecht in de maatschappij scherp te analyseren. Geheel in die geest voert hij  reeds vroeg in zijn carrière het vak Kritische studie van de rechtspraak in.

Pionier van Europese harmonisering

Op Europees vlak is hij een pionier. De europeanisering van het recht komt volop in gang vanaf de jaren negentig van de twintigste eeuw en dat is mede te danken aan het door hem mede opgerichte European Review of Private Law dat vanaf 1993 verschijnt. Zijn belangrijkste wapenfeit is echter de oprichting van een commissie om het procesrecht in Europa te harmoniseren. Hoewel vlug blijkt dat de tijd nog niet rijp is voor een verregaande eenmaking van het procesrecht in Europa, slaagt de ‘commissie Storme’ er in 1994 toch in om enkele voorstellen te publiceren die een grotere toenadering van het procesrecht in Europa beogen. De commissie Storme is daarmee de eerste van allerlei groepen juristen die proberen het recht in Europa één te maken, maar voor de commissie zelf komt de erkenning pas later. Ondertussen hebben echter het European Law Institute en het Max Planck Institute in Luxemburg Stormes oude droom van een eengemaakt procesrecht weer opgevat en bereiden zij nieuwe initiatieven voor.

Voorvechter van een efficiënt én rechtvaardig gerecht in eigen land

Nog meer dan in Europa, probeert Marcel Storme in België een efficiënt én rechtvaardig burgerlijk procesrecht uit te bouwen. Tijdens het werk aan zijn proefschrift over De bewijslast in het Belgisch privaatrecht, schrijven Van Reepinghen en Krings het Gerechtelijk Wetboek dat in 1967 wet zal worden. Geheel zijn carrière wijst Storme op de gebreken van zowel dit wetboek als van de juristen die het in de praktijk moeten uitvoeren. Hij klaagt de gerechtelijke achterstand aan en pleit voor een ‘procesnoodrecht’, steeds met het oog op het herstel van het vertrouwen in het gerecht. Omdat hij daarbij maar weinig gehoor krijgt, bestempelt de socioloog Luc Huyse hem zelfs als de Cassandra van het Belgische recht.

Dankzij Storme en zijn collega’s van het Interuniversitair Centrum voor Gerechtelijk Recht, opnieuw een organisatie waarvan hij de spilfiguur wordt, groeit het procesrecht van het lelijke eendje van de rechtenfaculteiten uit tot een vak dat men niet langer kan negeren. Eén van zijn stokpaardjes is de dwangsom. Deze bijkomende veroordeling tot het betalen van een geldsom, wanneer de hoofveroordeling niet wordt nagekomen, draagt er immers toe bij dat de verliezer van een proces het oordeel van de rechter daadwerkelijk zal volgen. Op dit punt slaagt Storme erin het Belgisch recht te hervormen, maar op vele andere vlakken is het tot op vandaag nog steeds wachten op een oplossing voor de problemen die hij al vanaf de jaren zestig aankaartte.

Dirk Heirbaut
Faculteit Rechten UGent
29 augustus 2018

Hoe verwijs je naar dit artikel? 
Heirbaut, Dirk. "Storme, Marcel (1930-2018)". UGentMemorie. Laatst gewijzigd 29.08.2018. www.ugentmemorie.be/personen/storme-marcel-1930-2018. 

Bibliografie

www.UGentMemorialis.be

Coenraad, Lieke en Remco Van Rhee. “Jurist zonder grenzen: interview met M.L.V.V. Storme.” Pro memorie (2004): 144-167.

Storme, Marcel. Storme(n) over recht en gerecht. 60 jaar leven met justitie. Gent: Story-Scientia, 2010.

Vandenbogaerde, Sebastiaan. “Vijftig jaar grensoverschrijdende rechtswetenschap. Het Tijdschrift voor Privaatrecht (1964-2014).” Tijdschrift voor privaatrecht (2014): 69-111.

Storme, Leroy, Van Parijs, 1915-2015. Een Gents advocatenkantoor “de longue durée.” Gent: SLVP, 2015.

Website Tijdschrift voor Privaatrecht