Heymans, Corneel (1892-1968)
Corneel Jan Frans Heymans schittert aan het firmament van de UGent als de eerste en enige Nobelprijswinnaar van de universiteit. Voor zijn ontdekking van de chemoreceptoren in de halsslagader ontvangt de farmacoloog in 1938 de Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde: een overwinning van de Vlaamse wetenschapper op de sceptici van de vernederlandste universiteit.
Academische carrière
Corneel Heymans studeert aan verschillende colleges, in Gent en Turnhout. In 1911 begint hij geneeskundestudies aan de Gentse universiteit waar zijn vader hoogleraar is aan de faculteit Geneeskunde, maar die worden onderbroken door de Eerste Wereldoorlog. Hij vecht als soldaat aan het IJzerfront en beëindigt de strijd als officier bij de artillerie. In 1920 promoveert hij tot doctor in de geneeskunde. Hij maakt studiereizen naar Parijs, Lausanne, Wenen, Londen en Cleveland.
Heymans wordt in 1922 aan de Gentse universiteit benoemd tot docent in de algemene farmacologie. Acht jaar later volgt hij zijn vader op als hoogleraar. Hij krijgt verschillende cursussen over farmacodynamie en farmacologie. Heymans wordt dan ook bestuurder van het Instituut voor Pharmacodynamie en Therapie. In die jaren, waarin zich ook het rectoraat van zijn vader Jan Frans situeert, maakt hij de strijd mee voor de vernederlandsing van de universiteit. Hij speelt voorts een actieve rol in de Vlaamsche Wetenschappelijke Congressen.
Nobelprijs
Het wetenschappelijk onderzoek ligt Heymans wel. Hij zet de proefnemingen voort die hij samen met zijn vader is begonnen. Zijn werk over de regeling van de bloeddruk en de ademhaling, levert hem in 1938 de Nobelprijs voor Fysiologie en Geneeskunde op. Hij blijft tot op vandaag de enige hoogleraar van de UGent die de prijs op zijn palmares heeft staan en de Gentenaars durven ‘die van Leuven’ al eens plagen met hun gebrek aan een Nobelprijswinnaar. De wetenschappelijke verdiensten van de Nobelprijswinnaar worden internationaal erkend en Heymans is actief in talloze wetenschappelijke instellingen en genootschappen. Hij krijgt eredoctoraten aan zestien universiteiten in Europa, Afrika en Noord- en Zuid-Amerika.
Maatschappelijk engagement
In de eerste maanden van de Tweede Wereldoorlog staat Heymans aan het hoofd van de repatriëringscommissie voor uitgeweken burgers in Frankrijk. In oktober 1940 wordt hij ondervoorzitter van de Vlaamsche Cultuurraad, een instelling die door de secretarissen-generaal weer in het leven wordt geroepen; maar drie maanden later neemt hij al ontslag uit deze functie. Hij is meer actief bij Winterhulp, onder meer als voorzitter van het departement Geneeskunde en Hygiëne van deze organisatie. Hij bemiddelt bij de Duitsers en werpt zijn gezag als Nobelprijswinnaar in de weegschaal om de noodzakelijke geneesmiddelen te verkrijgen.
Na de oorlog krijgt Heymans een blaam omdat hij als uitwisselingsprofessor les heeft gegeven in Duitsland. Einde jaren 1940 wordt hij voorzitter van het Comité voor Recht en Naastenliefde, dat zich inspant om de nood te lenigen van mensen die door de repressie worden getroffen. Als voorzitter van het Katholiek Vlaams Oud-Hoogstudentenverbond ondertekent hij een oproep tot amnestie. Hij richt zich tot de Verenigde Naties met een klacht tegen de Belgische overheid over schending van de mensenrechten. Voorts pleit hij voor federalisme.
Drie jaar na zijn dood wordt een nieuwe studentenhome naar de Nobelprijswinnaar genoemd, een eer die Heymans deelt met August Vermeylen, koning Boudewijn, koningin Fabiola, koningin Astrid en ondertussen ook Bertha De Vriese. Corneel Heymans ligt begraven op de bekende Gentse begraafplaats Campo Santo.
Petra Gunst
Licentiaat Geschiedenis
16 augustus 2010
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Gunst, Petra. "Heymans, Corneel (1892-1968)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 10.03.2015. www.ugentmemorie.be/personen/heymans-corneel-1892-1968
Bibliografie
De Schaepdryver, André en Georges De Vleeschhouwer. "Corneel Heymans." In Twinting eeuwen Vlaanderen, 14: Vlaamse figuren II, 307-310. Hasselt: Heideland-Orbis, 1976.
De Schaepdryver, André en Georges De Vleeschhouwer. "In Memoriam Professor C. Heymans." Archives Internatonales de Pharmacodynamie et de Thérapie, 174 (1968: 2): pp. 251-256.
Elaut, Leon. "In memoriam Prof. em. Dr. h. c. K. Heymans." Wetenschappelijke Tijdingen, 27 (1968: 5): 369-370.
Halleux, Robert, et al. Geschiedenis Van De Wetenschappen In België : 1815-2000. Brussel: Dexia, 2001.
Langendries, Elienne en Anne-Marie Simon-Van Der Meersch. 175 jaar Universiteit Gent – Ghent University 1817-1992 Gent: RUG, 1992.
Van Der Meersch, Anne. "Heymans, Corneel J.F." In Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, 1443-1444 Tielt: Lannoo, 1998.