1816 Oprichting Rijksuniversiteiten
Willem I, sinds 1815 koning van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, vaardigt op 25 september 1816 een organiek reglement uit waarin tot de oprichting van drie universiteiten in de zuidelijke Nederlanden wordt besloten: in Gent, Leuven en Luik.
Dat is naar analogie met de organisatie van het universiteitaire landschap in de noordelijke Nederlanden uit 1815 maar het reglement verschilt. De besluitwet vertrouwt de algemene leiding van elke universiteit toe aan een rector magnificus. Zijn bevoegdheden bestaan onder meer uit het samenroepen en voorzitten van de academische senaat en het bijhouden van het inschrijvingsregister van de studenten. Het bestuurlijk kader laat zich lezen als een combinatie van Nederlandse, Duitse en Franse tradities met een mix van moderne ‘Duitse’ vrijheid voor hoogleraren en studenten binnen de universiteiten en ‘Franse’ bedilzucht van buitenaf. Het reglement voor de zuidelijke provincies wordt in beperkte mate aangepast ‘aan de plaatstelijke omstandigheden en 'den aard der aldaar bereids aanwezige inrightingen’. Toch streeft Willem I naar centralisatie en eenmaking vanuit Den Haag. De uitbouw van rijksuniversiteiten is een instrument van natievorming die op termijn in één reglement en één universitaire cultuur moeten samensmelten.
Gita Deneckere
Vakgroep Geschiedenis UGent
11 januari 2016
Hoe verwijs je naar dit lemma?
Deneckere, Gita. "1816 Oprichting rijksuniversiteiten." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 11.01.2016. http://www.ugentmemorie.be/gebeurtenissen/1816-oprichting-rijksuniversit....
Literatuur
De Clerck, Karel. "De stichting van de Gentse Universiteit". In Hoofdmomenten uit de ontwikkeling van de Gentse Rijksuniversiteit (1817-1967), uitgegeven door Karel De Clerck en Theo Luykx, 5-27. Gent: UGent, 1967.
Dhondt, Pieter. "Het beste van drie werelden. Inspiratie voor het universiteitsbeleid vanuit Nederlandse, Franse en Duitse tradities". In Belg en Bataaf. De wording van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, uitgegeven door F. Judo & S. Van de Perre, 225-244. Antwerpen: Polis, 2015.
Roelevink, J. “ 'Eenen eik, die honderd jaren behoefde, om groot te worden'. Koning Willem I en de Universiteiten van het Verenigd Koninkrijk." In Staats- en natievorming in Willem I’s koninkrijk (1815-1830) uitgegeven door C. Tamse & E. Witte, 286-309. Brussel: VUB-Press, 1992.