Kruithof, Jaap (1929-2009)
Jaap Kruithof was als toonaangevend denker en maatschappijcriticus één van de iconen van de Gentse universiteit. Samen met Leo Apostel stond hij aan de wieg van de richting Moraalwetenschappen van de UGent.
Loopbaan
Kruithofs ouders zijn Nederlandse protestanten. Van jongs af aan speelt Jakob – Jaap – muziek en is hij een van de amateurorganisten van de protestantse kerk in Antwerpen. Hij wil aanvankelijk dominee worden, maar op zijn achttiende wordt hij atheïst. Hij besluit te studeren aan de Gentse universiteit, waar hij licentiaat geschiedenis, kandidaat rechten, licentiaat en doctor in de wijsbegeerte wordt. Kruithof start zijn academische loopbaan als assistent bij het toenmalige Seminarie voor Hedendaagse Geschiedenis, maar staat een aantal jaren later mee aan de wieg van de richting Moraalwetenschappen aan de UGent. Hij wordt er gewoon hoogleraar in 1964. Samen met Leo Apostel ontwikkelt hij een moraalwetenschap die ethiek voor een groot deel op een wetenschappelijke basis fundeert.
Publiek figuur
Kruithof begrijpt al snel hoe invloedrijk de media zijn en groeit uit tot een van de bekendste gezichten van de universiteit. Zijn onderzoek naar de seksuele beleving van de Vlaamse jongeren en zijn radicale mening tegen elke dogmatiek, gooien hoge ogen in het wel zeer katholieke Vlaanderen van de jaren 1960. Ook op maatschappelijk gebied zit Kruithof niet stil. Hij is actief in allerlei linkse organisaties en werkt mee aan enkele basiswerken over actuele maatschappelijke problemen als De zingever (1968) en De mens aan de grens (1985). Hij voert een koortsachtige strijd tegen de consumptiemaatschappij, de globalisering van de economie, de uitbuiting van de Derde Wereld en de milieuverloedering. Kruithof is aanvankelijk lid van de socialistische partij, maar gaat aanleunen bij extreem links. Hij is zeer kritisch tegenover de hedendaagse kapitalistische markteconomie en is actief in organisaties als antiglobaliseringsbewegingen zoals ATTAC.
Ecocentrisme
Fundamentele werken zijn Het Neoliberalisme (2000) en Het humanisme (2001). Vanuit zijn van oorsprong christelijke opvoeding heeft Kruithof een haast religieus respect voor de werking van al wat is. Dat ecocentrisme stelt dat niet de mens, maar het ecosysteem in het centrum van de dingen staat. Kruithof is ook een van drijvende krachten achter de oprichting van GAIA, maar distantieert er zich van wanneer blijkt dat de organisatie zich enkel op het aanklagen en verhinderen van dierenleed focust.
Petra Gunst
Licentiaat Geschiedenis
16 augustus 2010
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Gunst, Petra. "Kruithof, Jaap (1929-2009)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 24.03.2015. www.ugentmemorie.be/personen/kruithof-jaap-1929-2009
Bibliografie
Commers, Ronald, Luc Desmedt, and Rik Pinxten. Jaap Kruithof : Teksten voor de toekomst. Berchem: Epo, Uitgeverij, 2012.
De Cock, Nicole. "De moraal van het verhaal. Een reportage over de beginjaren van 40 jaar Gentse moraalwetenschappen." In Ethiek & Maatschappij 6 (2003): 189-209.
De verzameling van Jaap Kruithof in het Huis van Alijn
Een persoonlijk relaas over de vakgroep Moraalwetenschap biedt: Vannieuwenburg, Alain. "De kritische Blandijn." DeMens.nu. Laatst gewijzigd 28.03.2021. https://demens.nu