Vlerick, André (1919-1990)

De naam 'Vlerick' linken velen vandaag aan de Vlerick Business School. Het was aan de Universiteit Gent dat de jurist, econoom en politicus André Vlerick in de jaren 1950 met zijn Seminarie voor Productiviteitsstudie en -Onderzoek de basis van deze postuniversitaire economische opleiding legde.

Assistent bij Gaston Eyskens

André Joseph Arthur Vlerick studeert na zijn middelbare school aan de Katholieke Universiteit in Leuven. Hij wordt er baccalaureus in de thomistische wijsbegeerte (1941), doctor in de rechten (1942) en licentiaat in de staats- en sociale huishoudkunde (1943). Daarna is hij er assistent bij professor Gaston Eyskens en bij het Instituut voor Economisch en Sociaal Onderzoek. In 1946 behaalt hij het statuut van Master of Arts aan de universiteit van Cambridge.

Academische loopbaan

Daarna treedt Vlerick in dienst van het Belgisch Bestuur voor Economische Samenwerking (Marshallplan). Tegelijkertijd doceert hij in Antwerpen, aan de Hogeschool voor Vrouwen, de cursus Staathuishoudkunde. Van 1951 tot 1957 is hij professor aan de Sint-Ignatius Handelshogeschool in Antwerpen, waar hij de cursus Internationale economische en financiële problemen geeft. In 1953 wordt hij benoemd tot docent aan de Gentse universiteit, waar hij in de loop van de jaren in verschillende faculteiten een tiental cursussen doceert; in 1957 wordt hij gewoon hoogleraar aan de faculteit Rechten. Ondertussen krijgt Vlerick ook de leiding over de werkgroep economie van de interdisciplinaire commissie van Ganda-Congo, het project van de Universiteit Gent in Belgisch Congo. Vlerick wil, als een soort buitenlands filiaal van zijn in 1953 opgerichte Seminarie voor Productiviteitsstudie en -Onderzoek (SPSO), een Instituut voor Economische Ontwikkeling in Katanga en Ituri installeren. Het doel ervan is een 'inlandse' middenstand te creëren, Belgisch Congo economisch te bestuderen en de productiviteit van Belgische ondernemingen te stimuleren. Hij ondervindt echter weerstand tegen zijn ideeën vanuit de raad van beheer van Ganda-Congo. Vlerick hekelt dan ook de sterke focus op het medische luik van het project.

Seminarie voor Productiviteitsstudie en -Onderzoek

Voorts is Vlerick directeur van het seminarie voor Economie in de Hogere School voor Handels- en Economische Wetenschappen. Onder zijn leiding wordt hier onderzoek gedaan over regionale economie, internationale economie en economische groei. Een speciale afdeling verricht onderzoek over de ontwikkelingslanden. Hij richt tevens een Seminarie voor Productiviteitsstudie en -Onderzoek op, waar de problemen worden bestudeerd van het wetenschappelijk bedrijfsbeleid en ondernemingsleiders worden gevormd. Sinds 1954 richt hij er elk jaar post-universitaire programma’s in voor de vervolmaking van managers, vanaf 1957 ook voor kaderleden. In 1959 start hij ook met een programma ter voorbereiding van het bedrijfsbeheer voor jonge afgestudeerden. Vanaf 1960 tot 1963 organiseert het SPSO een speciaal herscholingsprogramma voor teruggekeerde oud-kolonialen die na de woelige dekolonisatie van Congo plotsklaps opnieuw in het bedrijfsleven in België moeten functioneren. Vlerick is heel positief over de 'ontwikkeling' die de Belgische kolonisator in Congo teweegbracht. In 1998 groeit uit het seminarie de Vlerick Leuven Gent Management School.

Politiek engagement

Vlerick wordt bestuurder van de Economische Raad voor Vlaanderen in 1952 en vijf jaar later van het Vlaams Economisch Verbond. Hij stapt de politiek in en engageert zich in de Christelijke Volkspartij. Van 1968 tot 1971 is hij als staatssecretaris voor Vlaams streekbeleid betrokken bij het wetsontwerp over de ‘Organisatie van de planning en de economische decentralisatie’, waaruit de Gewestelijke Economische Raad voor Vlaanderen groeit. In 1971 wordt hij senator en een jaar later minister van Financiën. Hij verzet zich in die functie tegen een begrotingspolitiek die door de paritaire verdeling van de rijkskredieten Vlaanderen nadeel berokkent. Voorts neemt hij het initiatief tot de invoering van taalkaders bij de Algemene Spaar- en Lijfrentekas, maar het koninklijk besluit hierover wordt door de Raad van State vernietigd. Van 1980 tot 1989 is hij voorzitter van de raad van bestuur van de Kredietbank.
Vlerick koestert veel sympathie voor Zuid-Afrika: hij is actief in de lobbyvereniging Protea en is medeoprichter van het Vlaams Cultureel Centrum in Johannesburg. Dat levert hem veel kritiek op vanwege anti-apartheidsorganisaties.

Petra Gunst
Licentiaat Geschiedenis
16 augustus 2010

Hoe verwijs je naar dit artikel?
Gunst, Petra. "Vlerick, André (1919-1990)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 03.04.2017. www.ugentmemorie.be/personen/vlerick-andre-1919-1990.

Bibliografie

www.UGentMemorialis.be

Ceriez, M. "Vlerick, André." In Winkler Prins Encyclopedie van Vlaanderen V: 443. Brussel, 1974.

Dehondt, J. en Emile M. Vanlommel. Programma in bedrijfsbeheer ten behoeve van oud-kolonialen. Gent: RUG - Seminarie voor productiviteitsstudie en -onderzoek, 1961.

Eerdekens, Adriaan. Ganda-Congo 1956-1970. De Gentse universiteit en het wetenschappelijk avontuur in de kolonie. UGent, 2010.

Gaus, Helmut. "Vlerick, André" In Politiek biografisch lexicon. Belgische Ministers en Staatssecretarissen 1960-1980, uitgegeven door Helmut Gaus, 1226-1232. Antwerpen: Standaard, 1989.

Heyrman, Peter. "André Vlerick." ODIS. Laatst gewijzigd 16.06.2016. www.odis.be/lnk/PS_8507.

Ruys, M. en N. Wouters. "Vlerick, baron André." In Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, uitgegeven door Reginald De Schryver: 3516-3517. Tielt, 1998.

Van de Voorde, Aloïs. André Vlerick : een Minister-manager : een politieke biografie : van Vlaamse Streekeconomie tot Financiën. Tielt: Lannoo, 1996.

Seminarie voor productiviteitsstudie en -onderzoek / Ganda Congo. Programma in bedrijfsbeheer voor oud-kolonialen. Gent: RUG, 1960.

Seminarie voor productiviteitsstudie en -onderzoek. Rijksuniversiteit te Gent. Seminarie voor productiviteitsstudie en -onderzoek. Post-universitair programma voorbereidend tot het bedrijfsbeheer. Programma in bedrijfsbeheer ten behoeve van oud-kolonialen. Adresboek Alumni. Gent: RUG, 1969.

Faculteiten:

faculteit Rechtsgeleerdheid

Type persoon:

Gentenaar, hoogleraar, politicus

Herinneringen

Niet iedereen mag meedoen met Ganda-Congo

“Mag ik van deze gelegenheid gebruik maken om U er op te wyzen dat, onder de vier Universiteiten, Gent de enige is by wie de sociologie in Congo niet vertegenwoordigd is? En dit sedert een aandringen dat sedert jaren duurt! Wel werkt prof. Vlerick er aan de opvoering van de productiviteit: dit is echter iets anders, niettegenstaande de tendens naar imperialisme van myn jonge collega.”

Socioloog Jean Haesaert klaagt bij rector Lambrechts dat er voor zijn onderzoek(sgebied) geen plaats is in Ganda-Congo omdat zijn collega André Vlerick de rechtsfaculteit al vertegenwoordigt.

Uit: Brief van professor Haesaert aan rector Lambrechts. 2 september 1958. Archief UGent: 4A2/6, 25/30, doos 5, Ganda-Congo briefwisseling prospectietocht, 1958.

Het SPSO neemt in 1960 de taak op zich om oud-kolonialen om te scholen

"De tragische gebeurtenissen die de onafhankelijkheidsverklaring van Kongo hebben gevolgd, plaatsen ons land voor een nieuw zwaar probleem. Talrijke jonge mannen die in Kongo in de administratie of in het bedrijfsleven een belangrijke verantwoordelijkheid hebben gedragen zien thans het werkterrein verdwijnen waar zij hun loopbaan begonnen waren. Het ware niet verantwoord voor de Belgische gemeenschap deze jonge krachten, die in de merkwaardige ontwikkeling van onze vroegere kolonie hun waarde hebben bewezen, te laten verloren gaan. In deze jonge mannen steekt ongetwijfeld een reserve aan dynamisme en initiatief die voor de verdere ontwikkeling van ons eigen bedrijfsleven in de toekomst van grote waarde kunnen blijken."

André Vlerick biedt vanaf het academiejaar 1960-61 aan teruggekeerde oud-kolonialen de kans om een speciaal bedrijfsbeheerprogramma te volgen aan het Seminarie voor Productiviteitsstudie en -Onderzoek. Het moet hun functioneren in het bedrijfsleven in België vergemakkelijken. Ganda-Congo wordt in de eerste programmavoorstelling nominaal nog vermeld als mede-organisator, maar zal in de jaren die volgen als stichting volledig uitdoven.

Uit: Seminarie voor Productiviteitsstudie en -Onderzoek / Ganda Congo. Programma in bedrijfsbeheer voor oud-kolonialen. Gent: R.U.G., 1960.

André Vlerick wil de koloniale bladzijde positief omslaan nu postkoloniale tijden zijn aangebroken

"[Deze brochure] moge bovenal getuigen van de bewondering en de liefde die de Gentse Universiteit blijft koesteren voor diegenen die in onze vroegere kolonie de ontwikkeling hebben gebracht waarop ons land terecht trots was, en ook mag blijven. [...]. In het moederland moeten beslist de vooroordelen bestreden die velen nog ten aanzien van oud-kolonialen koesteren. Zij zijn niet minder goede Belgen, maar wel degenen die in Afrika een stuk Europese civilisatie wisten in te planten, waarvoor de ganse wereld tot voor korte tijd in bewondering stond, en die de geschiedenis in eer zal herstellen. De regering van haar kant moet een einde stellen aan haar aarzelend en tweeslachtig Afrikaans beleid. Zij moet aanvaarden dat een periode daarin definitief gesloten is en nooit terugkomt, en dat hoe gunstig de toestand in de toekomst voor een Belgisch-Afrikaanse samenwerking ook moge worden, zowel de geest als de vormen van deze samenwerking totaal nieuw zullen moeten zijn, en ook door nieuwe mensen geïnspireerd en geleid."

André Vlerick bekommert zich in 1961 in een brochure over het bedrijfsheerprogramma voor teruggekeerde ex-kolonialen, georganiseerd door het SPSO, over een al te negatieve beeldvorming over de Belgische koloniale periode.

Uit: Dehondt, J. en Emile M. Vanlommel. Programma in bedrijfsbeheer ten behoeve van oud-kolonialen. Gent: RUG - Seminarie voor productiviteitsstudie en -onderzoek, 1961.