Derom, Firmin (1893-1979)

Hoewel de academische carrière van Firmin Derom (of De Rom?) niet altijd verloopt zoals verhoopt, belandt hij uiteindelijk op de leerstoel gynaecologie en verloskunde. Meerdere vakgebieden in de geneeskunde dragen evenwel zijn interesse weg: de menselijke anatomie, de urologie, en de algemene heelkunde en anesthesie. Hij is trouwens gevormd in die diverse disciplines.

Derom of De Rom?

In het administratief jaarboek zien we bij Firmin De Rom sinds zijn benoeming in 1935 de achternaam steeds in gescheiden schrijfwijze, terwijl zijn broer Emile, die in 1947 professor wordt, de achternaam aan elkaar schrijft. Firmin, die een groot reiziger is, heeft blijkbaar na een bezoek aan de Verenigde Staten de naam van toenmalig president Franklin Delano Roosevelt (president van 1933 tot ’45), beter gekend als FDR, gebruikt als voorwendsel om zijn naam te splitsen.

Familie onder professoren

Firmin en Emile Derom worden geboren in Overijse, maar de familie verhuist eind 1899 naar Hoeilaart. Beiden doen de kandidaturen geneeskunde in Leuven en de doctoraten in Gent. Firmin huwt met Angèle De Backer, zus van professor Paul De Backer, die in 1936 directeur van het Centrum voor Gezwelziekten wordt aan de Gentse universiteit. Hun zoon Robert wordt in 1972 geassocieerd hoogleraar in de verloskunde en treedt zo in de sporen van zijn vader.

De loopbaan van een duizendpoot

Bij het vrijkomen van de leerstoel menselijke anatomie in 1933, na het ontslag van Roger Soenen, worden er drie kandidaten aan het ministerie voorgedragen: Leon Elaut, Emile Derom en Ernest Van Campenhout, die toen verbonden was aan de universiteit van Montreal. Derom valt echter uit de boot en de cursussen worden opgesplitst tussen Elaut en Van Campenhout. Wanneer deze laatste echter afhaakt, wordt Firmin Derom in 1935 aangesteld als diens opvolger, wat waarschijnlijk de oorsprong is van de scheefgetrokken verhouding tussen de broers Emile en Firmin.

Intussen rijpt binnen in de faculteit het idee om een leerstoel in de urologie op te richten. Firmin Derom richt nog tevergeefs op 2 mei 1933 een brief aan de faculteit, met het voorstel een vrije cursus voor urologie in te richten. Maar in juni 1935 draagt de daartoe ingestelde commissie Firmin Derom voor als toekomstig titularis voor de leerstoel, gezien zijn speciaal doctoraat in de urologie in 1928 en zijn klinische ervaring in binnen- en buitenland. Frans Daels dient een minderheidsnota in ten voordele van Leon Elaut, waardoor de bevoegde minister François Bovesse de knoop moet doorhakken. Zo krijgt Elaut in oktober 1935 de cursus in de ‘beginselen der urologische kliniek’, naast zijn andere bevoegdheden, terwijl Firmin Derom benoemd wordt tot docent voor de cursus ‘stelselmatige en topografische anatomie van de mens’.

Roger Soenen zorgt met zijn herbenoeming op de leerstoel anatomie in oktober 1941 voor roet in het eten. Elaut en Derom moeten allebei wijken voor Soenen. Derom heeft geen andere leeropdracht heeft, maar krijgt de cursus topografische ontleedkunde in de derde kandidatuur toegewezen om in functie te blijven.

Tijdens de bezetting verleent Derom bijstand aan de hoofdgeneesheer van de eind 1941 opgerichte gezondheidsdienst van het Geheim Leger, sectie Gent, en steunt hij het studenten(sluik)blad Tijl.

Naweeën van de oorlog

Na de oorlog tekent Derom op 23 september 1944, samen met zeventien andere professoren van de faculteit geneeskunde, een motie tegen ‘ongewenschte’ collega’s. Kort nadien krijgt hij echter zelf het verwijt tijdens de bezetting Duitsland bezocht te hebben. Derom reageert hier in een brief van 15.10.44 bijzonder heftig op: het betrof een hoogtekuur op voorschrift in Tirol ter behandeling van een chronische bronchitis die hij als oorlogsvrijwilliger had opgelopen in ‘14-’18 en waarvoor hij 30 % invalide was verklaard. Hij heeft inmiddels, na een korte vervanging door professor Edgard Tytgat, de leiding over de gynaecologische en verloskundige kliniek van de geschorste Daels gekregen, bij wie hij van 1923 tot 1927 assistent is geweest. Toch wordt hijzelf in november geschorst, in afwachting van een uitspraak ten gronde door de onderzoekscommissie van de universiteit. Zijn woning wordt in die periode geplunderd. De commissie komt in haar zitting van 20 december tot het besluit dat geen tuchtmaatregel dient genomen te worden.

Verloskunde en gynaecologie

Na zijn schorsing krijgt Derom op 1 februari 1945 de definitieve leiding van de Verloskundige en Gynaecologische kliniek. Derom is een uitstekend organisator en herstructureert de in de oorlog verwaterde kliniek. Hij trekt een aantal medewerkers aan die zullen instaan voor de verschillende subdisciplines: verloskunde, gynaecologie en neonatologie. Derom tracht ook te verhelpen aan de abominabele toestand van de infrastructuur. Hij laat de patiëntenzalen van de gynaecologie opfrissen en bouwt een goed uitgeruste operatiekamer uit. Ook het moederhuis laat hij renoveren, hoewel hij het nog tot 1963 moet stellen met een gemeenschappelijke verloskamer.

Derom is ook begaan met de hervorming van het klinische bedrijf. Door zijn specialisatie bij de befaamde professor Joseph Sebrechts van Brugge is hij bijzonder bekommerd om operatietechnieken en anesthesie. Hij neemt dan ook een deeltijds anesthesist in dienst. Derom richt zich tevens op deelspecialismen in zijn vakgebied. Zo komen onder zijn impuls de polikliniek voor gynaecologische endocrinologie, de polikliniek gynaecologische oncologie (samen met zijn schoonbroer Paul De Backer) en de vruchtbaarheidskliniek tot stand. Tenslotte bouwt hij een klinisch laboratorium uit.

Door de buitenwereld zal professor Derom vooral herinnerd worden door zijn strijd tegen de premature geboorte en zijn studies omtrent de perinatale sterfte, die als richtsnoer gebruikt worden door het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn.

Frank Cotman
Vakgroep Geschiedenis
10 juli 2013

Hoe verwijs je naar dit artikel?
Cotman, Frank. "Derom, Firmin (1893-1979)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 10.03.2015.www.ugentmemorie.be/personen/derom-firmin-1893-1979