Grafmonument Junius Massau
De UGent neemt op de Gentse Westerbegraafplaats het meterschap op van de graven van acht opmerkelijke academici uit haar rangen. Junius Massau is er een van.
Junius Massau, wiskundige
Junius Massau (1852-1909) wint in 1868 een ereprijs in de nationale wiskundecompetitie voor het secundair onderwijs. De keuze voor een studie aan de “Ecole du Génie Civil” in Gent ligt in het verlengde daarvan, en die voltooit hij met brio in 1874. Eerst gaat hij als ingenieur aan de slag bij de overheid in de Administratie Bruggen en Wegen. Hij is er betrokken bij de aanleg van spoorwegen. In 1908 wordt hij er bevorderd tot hoofdinspecteur. Zijn carrière aan de wetenschapsfaculteit van de Universiteit Gent start in 1878 als docent Mechanica; in 1884 wordt hij bevorderd tot hoogleraar.
In 1894 wordt Junius Massau gelauwerd met de vijfjaarlijkse Staatsprijs voor Wiskunde en Exacte Wetenschappen. In 1906 huldigt de Parijse Académie des Sciences hem met de Prix Wilde voor zijn hele oeuvre. Met zijn onderzoek over de grafische integratie wordt Massau een internationaal erkend wiskundige. Hij ontwikkelt rekentechnieken die op vele praktische vraagstukken van de ingenieurswetenschap kunnen worden toegepast. Zijn methodes zouden een belangrijke rol spelen en dit tot op het moment dat het gebruik van de computer wordt veralgemeend.
Massau is tevens een overtuigd vrijzinnige en lid van de Gentse loge La Liberté, waar hij van 1893 tot 1896 Achtbare Meester is. Als liberaal zetelt hij in de Gentse gemeenteraad van 1896 tot 1907.
Grafmonument
Het grafteken van Junius Massau is gelegen in het beschermd gedeelte van de Westerbegraafplaats, Plein ABKE, rij 2, nr. 15. Het is opgevat als een monumentaal portiek onder een sober hoofdgestel waarin de naam MASSAU is gebeiteld. De architraaf is versierd met een gevleugelde zandloper. Dit veel voorkomend symbool staat voor de tijd die vliegt. De voorstellingswijze van de vleugels - vandaag nog maar moeilijk te zien - is evenwel Egyptiserend en vormt zo mogelijk een verwijzing naar Massau’s lidmaatschap van de vrijmetselarij, waar de Egyptische iconografie en vormentaal in de architectuur van de logetempels veelvuldig werd toegepast. Bovenaan in het portiek staat in grote gestileerde en met goud ingekleurde kapitalen “Dedié au savant avec le concours de la ville de Gand et de l’Institut de France.”
Het meest in het oog springende en intrigerende bij dit grafmonument is evenwel de rechtopstaande vrouwelijke figuur die in een eerder verleidelijke contrapost-houding staat in het portiek, met een gesloten boek - symbool voor wijsheid - in de hand. De thematiek van een deur komt wel vaker voor in de funeraire context en vormt als het ware de scheiding tussen de wereld van de levenden en die van de doden. Soms is die deur open, waardoor de toegang naar het hiernamaals niet verhinderd wordt (cfr. Canova’s graf in Venetië, 1822). Hier daarentegen belemmert de vrouw met haar opgeheven linkerarm de toegang naar de wereld van de doden en houdt ze het hoofd afgewend. Met een sfinx-achtige uitdrukking staart ze wezenloos voor zich uit. Het naakte lichaam van de vrouw wordt door de ‘drapage mouillé’ deels zichtbaar gelaten.
Deze vrouwelijke voorstelling staat in groot contrast met de treurende geknielde vrouwen die zo alomtegenwoordig zijn in de funeraire sculptuur. Het gestileerde plooienspel van haar gewaad geeft aanleiding tot een sierlijk en decoratief tafereel waarin schilder-beeldhouwer Félix Raphaël Metdepenninghen (1867-1937) zich ten volle kon uitleven. De sculpturale compositie is in verband te brengen met het symbolisme en de art nouveau en vormt dusdanig een van de zeldzame uitingen van eigentijdse artistieke expressie op deze begraafplaats, waar de neoklassieke traditie nog tot in de 20ste eeuw de toon zet.
Prof. dr. René Vermeir, vakgroep Geschiedenis
Prof. dr. Linda Van Santvoort, vakgroep Kunstwetenschappen
Academiejaar 2016-2017
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Vermeir, René en Linda Van Santvoort. "Grafmonument Junius Massau." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 9.06.2018. www.ugentmemorie.be/artikel/grafmonument-junius-massau.
Bibliografie
Vermeir, René en Jeffrey Tyssens. Vrijmetselarij en vooruitgang. De Gentse progressistenloge La Liberté, 1866-1966. Brussel: ASP, 2016: 37-40, 100 en 123-125.