De verlostang van Paul Defoort
1.
“Het voorwerp dat ik gekozen heb is een forceps (verlostang) volgens Chamberlen uit de vroege achttiende eeuw. Het is een “gekruiste” tang (zoals een schaar dus) met gevensterde elliptische, in feite bijna kommavormige lepels die het hoofdje van het kind kunnen omvatten, en ook een zekere “bekkenkromming” om de richting waarin het kindshoofd door het bekken geboren wordt preciezer te begeleiden. Hoewel de volkse uitdrukkingen “met de tang” of “met de ijzers halen” griezelig klinken, is de afgeronde vorm van het instrument precies ontworpen om geen weefselschade te veroorzaken.”
2.
“Het Palfyn Museum voor de Geschiedenis van de Geneeskunde evoceert de geschiedenis aan de hand van artefacten, voor het overgrote deel medische instrumenten en hulpmiddelen. Deze instrumenten zijn ook voor het overgrote deel authentiek en daadwerkelijk gebruikt. Een verlostang verwijst bovendien naar de figuur naar wie het museum is genoemd, de grote heelmeester Jan Palfyn (Kortrijk 1650 - Gent 1730) die naast zijn vele wetenschappelijke geschriften, vooral herinnerd wordt als bedenker van een forceps die hij “manus ferreae” of “ijzeren handen” noemde. Maar van Palfyns forceps bestaan voor zover bekend geen authentieke exemplaren meer, alleen moderne replica’s.”
3.
“Onze voorwerpen zijn vertrekpunten voor reflectie over de realiteit van de beleving van de geneeskunde, zowel voor de zorgverstrekkers als voor de patiënt, niet in het minst voor de tweede helft van de negentiende eeuw, wanneer de kennis van de fysiologie, de pijnverdoving en de kennis van infectieziekten en steriliteitsmaatregelen de behandeling effectiever, veiliger en patiëntvriendelijker maakten."
"De forceps is trouwens op meer dan één niveau een symboolobject voor de evoluties in de geneeskunde. Het instrument was niet alleen een belangrijke technische aanwinst voor het oplossen van problemen bij de bevalling, het bracht ook een sociologische verschuiving in de beroepsuitoefening teweeg. De verlostang is een instrument en volgens het principe “een instrument hoort thuis in de handen van de heelmeester” mochten de vroedvrouwen het niet gebruiken. Zo veroverden de (mannelijk) artsen een positie in de uitoefening van de verloskunde, die voordien en in andere culturen het terrein was van de vroedvrouw. De forceps demonstreert op die manier hoe multifactorieel het impact van een medische innovatie kan zijn, wat uiteraard ook het geval is voor vele andere objecten in de collectie van het Palfynmuseum.”