“Jij moet zeker uw kinderen gaan halen?”
“Ik nam geen zwangerschapsverlof. Als er niets misloopt, dan gaat dat. En ik wou absoluut geen borstvoeding geven, want dan kon je niet verder werken.
Maar als ik dat vertel aan mensen dan zijn er heel veel die mij scheef bekijken van: ‘slechte moeder’!”
“Toen ik werd aangenomen door mijn promotor, maakte hij de opmerking: ‘Het is spijtig dat die andere (mannelijke) kandidaat naar het leger moest. Je mag mij dat niet kwalijk nemen, maar volgens mij zijn vrouwen veel afwezig op hun werk’.”
“Je krijgt wel eens een scheve opmerking. Bijvoorbeeld in de faculteitsraad, die vergaderingen begonnen om 15u en duurden tot 19u en later. Toen ik een keer vertrok om 19u, zei de decaan: ‘jij moet zeker uw kinderen gaan halen?’ Ik zei: ‘nee dat is echt de reden niet, want die zijn al opgehaald om 17u.’ Dat is de realiteit, want als man en vrouw werken, en ze hebben kinderen, en het kind is ziek. Wie blijft er thuis? De man? Meestal niet. Dus als de maatschappij dan zo’n boodschappen geeft van ja, kinderen ziek, de vrouw blijft thuis.”
Verborgen genderstereotypen zijn een probleem waar vrouwen dikwijls mee worden geconfronteerd. Ook in het verleden kregen vrouwelijke professoren te maken met deze subtiele vorm van genderdiscriminatie. Carrièregerichte vrouwen die ambitie hadden, waren een vreemd fenomeen in de ogen van velen. Het zat in de maatschappij ingebakken dat vrouwen voor de kinderen zorgden en niet al te veel ambitie hadden. Zo gingen de (mannelijke) collega’s van de UGent-emeritae er dikwijls al op voorhand vanuit dat ze veel tijd aan hun kinderen zouden besteden.
Genderschema’s
Deze genderstereotype veronderstellingen, ook wel gekend als genderschema’s, leiden ertoe dat het gedrag van mannen en vrouwen op een verschillende manier wordt geïnterpreteerd. Een vrouw die afwezig is, wordt verondersteld bij haar kinderen te zijn. Een afwezige man zal eerder op een congres zijn. Genderschema’s zijn met andere woorden specifieke interpretatiepatronen voor het gedrag van mannen en vrouwen en doken duidelijk op aan de UGent. Deze patronen kleurden zowel de perceptie over vrouwelijke hoogleraren door anderen, maar ook hun zelfperceptie. Vrouwen moesten zich door deze genderschema’s anders opstellen dan ze normaal zouden doen. Sommige vrouwelijke hoogleraren gedroegen zich eerder ‘mannelijk’: ze stelden zich niet op als rolmodel voor andere jonge vrouwen, ze gebruikten hun kinderen nooit als excuus en vonden dat andere vrouwen juist hetzelfde moesten doen als zij gedaan hebben.
HeForShe
Deze stereotype denkbeelden beïnvloeden de beoordeling van vrouwelijke wetenschappers op een negatieve manier, waardoor zij minder kans maken op het verwerven van projecten en fondsen. Verborgen genderstereotypen, zoals het idee dat vrouwen met kinderen zich minder zullen inzetten voor hun wetenschappelijk werk, zijn subtiele vormen van discriminatie en spelen vooral een rol bij kleinere beslissingen. ‘Als het om kleine zaken gaat, wat maakt het dan uit?’, is een veelgehoorde reactie. Echter, een wetenschappelijke carrière is net gestoeld op een ketting van kleine beslissingen. De cumulatie van deze beslissingen – ook al is er maar in kleine mate sprake van gender bias – heeft grote effecten op de carrière van vrouwelijke wetenschappers op lange termijn. De HeForShe-campagne wil deze impliciete genderstereotypen zichtbaar maken door het organiseren van vormingssessies en workshops. Enkel door de bewustmaking van deze subtiele genderdiscriminatie kan het fenomeen in de toekomst effectief worden weggewerkt.
Lore Goovaerts
Master Geschiedenis
22 november 2016
Dit artikel is gebaseerd op de onderzoeksresultaten in de scriptie van Lore Goovaerts, "Het glazen plafond doorbroken? De eerste generatie vrouwelijke hoogleraren aan de UGent, een oral history project." Gent, Masterproef UGent, 2016.
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Goovaerts, Lore. “’Jij moet zeker uw kinderen gaan halen?’ Verborgen genderstereotypen.” UGentMemorie. Laatst gewijzigd 23.11.2016. www.ugentmemorie.be/artikel'jij-moet-zeker-uw-kinderen-gaan-halen?'.