Van de Velde, Henry (1863-1957)

Kunstschilder, ontwerper en architect Henry van de Velde behoeft weinig introductie als ontwerper van de iconische Boekentoren, de 'vierde toren' van Gent en hét symbool van de Gentse universiteit. Iets minder bekend is wellicht dat Van de Velde ook architectuurgeschiedenis doceerde aan de Gentse universiteit en er directeur van het Hoger Instituut voor Kunstgeschiedenis en Oudheidkunde was.  

Les XX

Na zijn middelbaar onderwijs aan het Koninklijk Atheneum in Antwerpen studeert Henricus Clementius (Henry) van de Velde vanaf 1880 aan de Academie voor Schone Kunsten in zijn geboortestad. Hij verlaat de academie na drie jaar en verblijft gedurende een aantal jaren afwisselend in het landelijke Wechelderzande en in Parijs. Hij raakt onder de indruk van het pointillisme en het neo-impressionisme. Vanaf 1880 is hij ook lid van de avantgardistische groep Les XX; hij heeft steeds meer contacten met vooraanstaande kunstenaars. Stilaan verschuift zijn belangstelling van de schilderkunst naar het decoratieve. Hij bindt de strijd aan tegen ‘De Lelijkheid’, zijn benaming voor het academische naäpen van oude stijlen. Ten slotte vindt hij zijn ware roeping in de architectuur. Hij tekent in 1895 de plannen voor zijn woning in Ukkel en ontwerpt tegelijkertijd de meubelen en het huisraad.

Art Nouveau

Een opdracht in Parijs leidt tot de creatie van een reeks voorwerpen die achteraf qua stijl onder de noemer art nouveau wordt geplaatst. De eerste reacties zijn afwijzend, maar de beweging is wel in gang gezet. Met de steun van de Duitse kunsthistoricus en ondernemer Eberhard von Bodenhausen richt Van de Velde de Atéliers de la Société anonyme Van de Velde op, om de door hem ontworpen meubelen te verspreiden. In de volgende jaren houdt hij lezingen in Duitsland en Oostenrijk en stromen de opdrachten toe. Hij ontwerpt zowel meubelen als gebruiksvoorwerpen, juwelen, boekbanden en zelfs vrouwenkleding. In 1902 wordt hij adviseur van de groothertog van Saksen-Weimar. Hij blijft in Weimar wonen en werken tot in de Eerste Wereldoorlog. Van 1908 tot 1915 is hij directeur van de Kunstgewerbeschule. In 1917 vestigt Van de Velde zich in Bern. Twee jaar later mag hij in het Nederlandse Otterlo het Kröller-Müllermuseum realiseren. Hij blijft in Nederland werken tot 1927. Hij keert zich meer en meer af van de art nouveau om een strenge, rechtlijnige stijl zonder decoratieve elementen te ontwikkelen.

Terug in België

Op vraag van Camille Huysmans keert Van de Velde terug naar België, waar hij directeur wordt van het Hoger Instituut voor Decoratieve Kunsten. Aan de Gentse universiteit mag hij les geven over de geschiedenis van de architectuur. Hij ontwerpt eveneens de bibliotheekgebouwen van de universiteit: de Boekentoren. In 1935 wordt hij esthetisch adviseur van de Belgische spoorwegen. Hij ontwerpt er het interieur van de wagons en speelt een rol in de keuze voor het ontwerp van het bekende logo (de letter B in een ovaal). In de tweede helft van de jaren 1930 is hij voorzitter van het technisch comité van de Belgische bijdrage tot de internationale tentoonsteling Arts et Techniques in Parijs (1937) en van het artistiek comité voor de wereldtentoonstelling in New York (1939).

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Van de Velde adviseur voor de wederopbouw, wat achteraf als een vorm van collaboratie met de bezetter wordt beschouwd. In 1947 wijkt hij verbitterd uit naar Zwitserland, waar hij tot aan zijn dood blijft wonen en aan zijn onvoltooide autobiografie werkt.

Petra Gunst
Licentiaat Geschiedenis
16 augustus 2010

 

Hoe verwijs je naar dit artikel?
Gunst, Petra. "Van de Velde, Henry (1863-1957)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 21.04.2015. www.ugentmemorie.be/personen/van-de-velde-henry-1863-1957.

Bibliografie

www.UGentMemorialis.be

Lees meer over het Henry van de Veldejaar in 2013

Type persoon: 
Deel deze pagina: