Timperman, Jacques (1930-2016)

Militair arts

Jacques Timperman  wordt geboren te Gent op 3 juli 1930. Zijn vader is generaal en afkomstig van Poperinge. Zijn moeder is van Hasselt en behoort tot een familie van juristen. Als adolescent leert Jacques in Poperinge de ellende van de Tweede Wereldoorlog kennen wanneer zijn huis tot twee keer toe wordt gebombardeerd. Zijn vader wil dat Jacques een militaire carrière vervult. Aanvankelijk volgt hij de Kadettenopleiding. Aan de Rijksuniversiteit Gent behaalt hij in 1955 het diploma van licentiaat lichamelijke opvoeding en in 1956 wordt hij er, met onderscheiding, doctor in de genees-, heel- en verloskunde. Tijdens zijn militaire dienst volgt hij de lessen voor militaire geneesheer. Er wordt besloten een militaire wetsdokter op te leiden, onder andere om de   autopsie te verrichten van piloten omgekomen bij  vliegtuigongevallen in Duitsland. Door toedoen van de toenmalige minister van Justitie wordt aan professor Frédéric Thomas voorgesteld om de jonge militaire arts als forensisch patholoog op te leiden.
Op 15 september 1957 start Jacques Timperman zijn academische loopbaan als vrijwillig deeltijds assistent bij het Laboratorium voor Gerechtelijke Geneeskunde van de Rijksuniversiteit Gent. Hij is op dat moment al actief als geneesheer bij het ministerie van Landsverdediging. Hij werkt als militaire dokter in Duitsland om de autopsie van verongelukte piloten in dienst te doen. Ook is hij aanwezig bij de rellen na de onafhankelijkheid van Congo, onder andere in Kamina. Op 1 januari 1961 wordt hij benoemd tot deeltijds bezoldigd assistent in voornoemd laboratorium. Hij combineert in deze periode  zijn assistentschap aan de faculteit Geneeskunde met zijn militaire diensten, respectievelijk als kapitein-geneesheer, commandant-geneesheer en officier van de militaire gezondheidsdienst. Dokter Timperman wordt benoemd tot voltijds eerstaanwezend assistent op 1 juli 1970 en tot voltijds docent op 1 oktober 1977. Hij volgt zijn befaamde leermeester Frédéric Thomas op, die in 1976 tot het emeritaat wordt toegelaten.

Expert in het massarampenonderzoek

Professor Jacques Timperman is een vaak geconsulteerd forensisch arts bij misdaden en rampen. Als deskundige speelt hij een belangrijke rol in gerechtelijke onderzoeken en de identificatie van de slachtoffers (de vliegtuigramp in Aarsele - 1971, de campingbrand van Los Alfaques in Spanje -1978,  de slachtoffers van Freddy Horion - 1979, de zeeramp van de Herald of Free Enterprise in Zeebrugge -1987) en ook bij talrijke dodelijke verkeersongevallen. Zijn militaire opleiding heeft zeker een positieve invloed op zijn organisatorische gaven bij het leiden van grootschalige rampen zoals bij de kapseizing van de Herald of Free Enterprise in 1987. Daarbij blijkt ook dat teamwork van kapitaal belang is, aangezien partijen zoals het Disaster Victim Identification-team, het Rode Kruis team, de civiele bescherming, forensische tandheelkundigen en later ook DNA-specialisten met elkaar moeten samenwerken.

Ervaren deskundige voor Justitie

Voor het Openbaar Ministerie, de zittende magistratuur en de onderzoeksrechters is Jacques Timperman een geapprecieerde deskundige. Niet alleen voor zijn competenties (bijvoorbeeld op het gebied van de ballistiek en de forensische pathologie) maar ook voor de onverdroten energie waarmee hij dag en nacht ter beschikking staat voor al dan niet criminele zaken. Timperman heeft tevens uitstekende relaties met de Rijksuniversiteit van Luik. Tussen het Gentse Labo voor Gerechtelijke Geneeskunde en het Institut Médico-légale van Luik bestaat er een intense communicatie. Aan de Luikse universiteit ontwikkelt dr. Marcel Leclercq (1924-2008) in de jaren na de Tweede Wereldoorlog de forensische entomologie. Zowel Frédéric Thomas als Jacques Timperman hebben de verdienste om deze methode, die aan de hand van insecten in een ontbindend lichaam het post mortem interval vrij precies bepaalt, te introduceren en te laten toepassen in Vlaanderen.
Timpermans leerlingen en collega’s onthouden zonder twijfel menig gerechtelijke autopsie onder zijn leiding. Hij voert meer dan 7.000 lijkschouwingen uit tijdens zijn loopbaan. Zijn soms zwarte humor en zijn soms onverbloemde, doch eerlijke meningen zijn zeker bijgebleven. 'U zal begrijpen dat ik iemand zou kunnen vermoorden zonder veel sporen na te laten,' zegt hij soms sardonisch. Zelf vat hij zijn levenswerk als volgt samen: 'Ik ben de geneeskundige tussen de juristen en de jurist tussen de geneeskundigen' en 'Ik heb het altijd als mijn roeping beschouwd om de doden te laten spreken door hun letsels te laten blijken.'

Gedreven lesgever en wetenschapper

Jacques Timperman is eveneens een zeer geliefd docent in de gerechtelijke geneeskunde aan de faculteit Geneeskunde en aan de School voor Criminologie aan de rechtenfaculteit. Hij geeft niet alleen les in Gent maar ook aan de Vrije Universiteit Brussel waar hij eredocent wordt. Menig arts herinnert zich nog zeer levendig de expressieve en overtuigende manier waarop hij les gaf.
Als vorser ligt hem de verdrinking na aan het hart en publiceert hij - in het begin samen met zijn leermeester Frédéric Thomas - talrijke artikels die internationaal een grote impact hebben. Het enthousiasme van professor Timperman voor de verdrinkingsdood is besmettelijk en drijft zijn leerling Michel Piette om verder dit domein te onderzoeken. Jacques Timperman gaat op emeritaat op 1 oktober 1994 en is vanaf dan gemachtigd de titel van ere-gewoon hoogleraar te voeren.

Activiteiten extra-muros

Ook na zijn opruststelling is Jacques Timperman nog jaren actief als voorzitter van de Bestuurscommissie van de gevangenis. Hij is voorts gewezen voorzitter van het Belgisch Genootschap voor Gerechtelijke Geneeskunde, gewezen lid van het College van Gerechtelijk-Geneeskundige Rechtspraak bij de Gerechtelijke Geneeskundige Dienst (ministerie van Volksgezondheid) en gewezen lid van talloze wetenschappelijke verenigingen. Zo heeft hij nauwe banden met buitenlandse forensische pathologen, met name Britse, Amerikaanse, Franse, Duitse, Nederlandse en zelfs Tsjechische collega’s. Menig buitenlandse collega herinnert zich nog de sterk geapprecieerde ‘Meet Belgians at home’ ontvangsten in zijn buitenverblijf aan de Leie in het kader van het Wereldcongres Medisch Recht van professor en jurist Raphaël Dierkens.

We herinneren ons Jacques Timperman als een extraverte en joviale man. Hij kon weliswaar ook streng zijn met zijn medewerkers, al was hij steeds rechtvaardig. Voor familie en vrienden was hij een zeer minzaam man. Hij verliet ons op 10 mei 2016.

Aan mijn leermeester,

“Als een eik met knoestige stam en sierlijke kroon

Trotseerde  je wind en weer…

tot onder je loof nieuw leven ontkiemde”

Em. prof. Michel Piette en Marie-Thérèse D’Hondt-De Vuyst
Vakgroep Gerechtelijke Geneeskunde UGent
8 februari 2017

Hoe verwijs je naar dit artikel?
Piette, Michel en Marie-Thérèse D’hondt-De Vuyst. “Timperman, Jacques (1930-2016).” UGentMemorie. Laatst gewijzigd op 02.04.2017. http://www.ugentmemorie.be/personen/timperman-jacques-1930-2016.

Bibliografie

www.UGentMemorialis.be

Timperman, Jacques. “Laboratorium Gerechtelijke Geneeskunde.” In Fakulteit der geneeskunde – Rijksuniversiteit te Gent – Liber memorialis 1930-1980. Gent: Alumni Fonds – Medische Fakulteit Gent, 1980.

Timperman, Jacques. “De gerechtelijke geneeskunde: een evolutie.” In Verhandelingen van de Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België 58 (1996): 157-183.

Van Varenbergh, D. en M.T. D’Hondt–De Vuyst. “Gesprek met em. prof. dr. Jacques Timperman – interview door em. prof. dr. Robert Rubens.” Tijdschrift voor Geneeskunde 66 (2010): 1102-1105.

Mulders, Jean-Paul. "In memoriam wetsdokter Jacques Timperman: 'Criminaliteit is een vrijetijdsbesteding'." Knack, 13.05.2016, geraadpleegd 02.04.2017, www.knack.be.