Matthys, Dirk (1951-2020)

De ouders

Dirk Matthys wordt geboren in een Gentse doktersfamilie. Zijn moeder, Hilda Colle, die van 1919 is, groeit op in een vrijzinnig milieu in centrum Gent en studeert er geneeskunde. Ze komt uit een welstellende familie. Haar vader is ingenieur bij Bruggen en Wegen. Na haar huwelijk met Roger Matthys, die katholiek is, begint ze een gynaecologenpraktijk. Ze bouwt die praktijk later af als ze de eerste directrice wordt van de Gentse stedelijke verpleegstersschool. De school start in 1954 als ‘Stedelijke School voor Kinderverzorgsters’ in twee klaslokalen van de lagere stadsschool in Sint-Lievenspoortstraat. In die beginperiode geeft directrice Hilda Colle zelf ook les en doet het medisch onderzoek van de leerlingen. De naam van de school wijzigt al snel in ‘Stedelijk Instituut voor Paramedicale Beroepen’ en even later, wanneer er op 1 september 1956 een nieuwe afdeling voor vrouwelijke ziekenoppasser bijkomt, in ‘Stedelijk Instituut voor Paramedische Beroepen’.  De eerste twintig jaar van haar bestaan wordt de school op meer dan tien verschillende locaties gehuisvest. Wanneer door de kaderwet van 19 juli 1971 het instituut wordt opgesplitst in het ‘Stedelijk Hoger Instituut voor Paramedische Beroepen’ waar enkel nog graduaatopleidingen worden gegeven en het Stedelijk Secundair Instituut voor Paramedische Beroepen, blijft Hilda Colle directrice voor het hoger onderwijs, tot haar pensionering eind 1979. De school is op dat moment gevestigd in een voormalige stedelijke jongensschool op de Drongensesteenweg. Hilda Colle overlijdt in 2004.
Vader Roger Matthys wordt geboren in 1920 als zoon van een ‘encadreur’ op de Galgenberg, met een grote voorliefde voor kunst. Roger krijgt de kans om na zijn humaniora aan het Koninklijk Atheneum, verder te studeren. Hij kiest voor geneeskunde en specialiseert zich in de neuropsychiatrie. Eén jaar na zijn toekomstige vrouw, studeert ook hij af aan de UGent en start een praktijk. Het jonge doktersstel huwt in 1946. Een jaar later ziet Walter levenslicht. In 1951 volgt Dirk. Het gezin betrekt een woning in de Lange Steenstraat. Als Dirk zeven is, verhuist het gezin naar de Godshuizenlaan 33, waar momenteel restaurant A Capella gevestigd is. Rond die periode begint het echtpaar moderne kunst te verzamelen.

De collectie Roger en Hilda Matthys-Colle

Roger en Hilda richten,zich vooral op internationale actuele kunst  en sluiten nieuwe bewegingen zoals Cobra, Pop Art, Minimal Art, Concept Art, Arte Povera, … in de armen. Het experimentele karakter van kunst is een belangrijk criterium en ze kopen met werk aan vóór het furore maakt op de internationale markt. De prestigieuze verzameling, die perfect hun visionaire kijk op hedendaagse kunst weerspiegelt, beslaat de hele tweede helft van de twintigste eeuw met topwerk van onder meer René Magritte, Jean Tinguely, Andy Warhol, David Hockney, Roy Liechtenstein, Tom Wesselmann, Sol Lewitt, Donald Judd, Gilbert & George, Franz West en Thomas Schütte. Ook enkele Belgische kunstenaars zoals Jan Vercruysse, Marthe Wéry, Michel François en Thierry De Cordier zijn vertegenwoordigd in de collectie. In 1970 bouwt het echtpaar Matthys-Colle in de Warandedreef in Deurle een ruime betonnen villa,  naar het ontwerp van architect Ivan Van Mossevelde. De villa bestaat uit verschillende eenlaagse volumes die in- en uitspringen, geschikt rond een centrale patio. Ze zijn volledig opgetrokken uit betonplaten met zichtbare structuur van de bekisting en vormen een uitmate  geschikt kader voor de prestigieuze kunstcollectie. 
Naast deze bijzonder waardevolle collectie speelt Roger Matthys een belangrijke rol in de acceptatie van het bestaansrecht van actuele kunst in België, een braakland in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Roger Matthys is in 1957 één van de stichtende leden van de 'Vereniging voor het Museum van Hedendaagse Kunst' (VMHK) in Gent, samen met Karel Geirlandt die er de eerste voorzitter van wordt.  De VMHK ligt aan de basis van het S.M.A.K. dat in 1999 zijn deuren opent. Roger Matthys is tevens betrokken bij het bestuur van het 'Paleis voor Schone Kunsten' in Brussel.
Wanneer Roger overlijdt in 2016, erven Walter en Dirk de collectie. Eind 2019 wordt een deel van de werken geveild door Christie’s in Londen, Parijs en Amsterdam. De opbrengst gaat naar de Stichting Matthys-Colle, met als doel de verzameling te conserveren, te restaureren en te valideren door onder meer samenwerking met binnen- en buitenlandse musea. Vandaag heeft het S.M.A.K. verschillende werken in bruikleen.

Een comfortabele startpositie

In dit nest groeien Walter en Dirk op, met ouders die beiden een carrière uitbouwen en daarnaast veel tijd en energie in hun kunstverzameling steken, waarvoor ze de halve wereld rondreizen. De voertaal thuis is Frans. Materieel is er niets tekort;  huispersoneel bestiert het huishouden. Rond 1953 koopt het gezin Villa Elza op de zeedijk in Wenduine, waar de vakanties worden doorgebracht. Dirk is een bijzonder intelligent kind en begint op vijfjarige leeftijd aan het lager onderwijs in de ‘Experimenteerschool’ van professor Richard Verbist, die dan gehuisvest is in een villa in Zwijnaarde. Kinderen worden er gestimuleerd om zelfstandig en probleemoplossend te denken. Het vierde leerjaar slaat hij over en op zijn tiende start hij de humaniora aan het Atheneum van de Voskenslaan. Hij is zestien bij het begin van zijn universitaire studies. Net als zijn oudere broer Walter en in de voetsporen van zijn ouders, studeert Dirk geneeskunde aan de UGent. De jonge Dirk is een dwarsdenker, soms ook een dwarsligger, wat niet altijd matcht met veeleisende ouders. Ouders van wie hij in elk geval de zin voor schoonheid en engagement meekrijgt en van moeder ongetwijfeld ook het vrij, adogmatisch denken. 
Op zijn zestiende ontmoet Dirk de liefde van zijn leven, Dora Temmerman, op een T-dansant in ‘den Dixieland’. Zij zit op het Lyceum. Dora gaat na de humaniora ergotherapie studeren en behaalt haar diploma in 1973. Hetzelfde jaar trouwen ze en vinden een woonst in Sint-Pietersnieuwstraat. Het jaar nadien studeert Dirk af met grote onderscheiding. 

Voetbal

Dirk Matthys is een voetbalfanaat, zowel passief als actief. Zijn beide grootvaders zijn supporter van Racing Gent, die tot de vernederlandsing in 1969 de ‘Royal Racing Club de Gand’ heet. De ploeg is vooral succesvol tijdens het interbellum. Na jaren in derde klasse te hebben gespeeld promoveert Racing in 1952 weer naar eerste, maar verdwijnt na één jaar definitief uit de eredivisie. De club blijft vanaf het eind van de jaren 50 in derde en vierde klasse hangen en voetbalt in de jaren 80 zelfs zes seizoenen in de provinciale reeksen. Dirk blijft zijn ganse leven een fervent en trouw supporter. 
Reeds in de experimenteerschool is hij elk vrij moment aan het shotten en tijdens zijn universitaire studietijd richt hij met zijn medestudenten van de geneeskunde de ploeg FC Lambik op. Een ‘legendarische’ overwinning tegen amateurploeg UNIVA noemt Dirk de mooiste dag van zijn leven.
Naast voetbal is Dirk een gepassioneerd tennisser. 

Specialisatie

Na het behalen van het artsendiploma specialiseert Dirk Matthys zich in de pediatrie. De dienst wordt geleid door Carlos Hooft. Dirk is vooral gefascineerd door het kind als mens in wording. Maar kinderen worden ook al snel onderdeel van zijn privéleven en wanneer hij zijn legerdienst eind 1979 aanvat bij de BSD in Keulen, is hij vader van een zoon en twee dochters. Het gezin is inmiddels verhuisd naar Nazareth. Tijdens zijn diensttijd in Duitsland kan Dirk werken als pediater. Hij zwaait een jaar later af en start een praktijk in de Patijtjestraat. Daarnaast is hij kinderarts bij de ‘weging’ van Kind en Gezin en in de Gentse kliniek Maria Middelares. Na een aantal jaren gaat hij terug voltijds aan de slag in het universitair ziekenhuis, waar hij inmiddels een goede band heeft opgebouwd met Anna Blancquaert. Ze is geassocieerd docent bij Hooft en stampt vanaf het midden van de jaren 50 de kindercardiologie uit de grond.  Ook internationaal is ze een autoriteit in haar vakgebied. Blancquaert wordt Dirks mentor wanneer hij beslist zich verder te verdiepen in die subdiscipline. Ze heeft een weinig autoritaire leiderschapsstijl en biedt haar assistenten een grote vrijheid en vertrouwen. Als Dirk in 1988 de kans krijgt om zich in Londen te vervolmaken is Blancquaert een jaar met pensioen.

Practicus en academicus

Dirk Matthys is kinderarts met hart en ziel. Naast de stiel, die hij met veel gedrevenheid beoefend, maar die hij later wegens de vele engagementen niet in dezelfde mate kan blijven doen, bouwt hij een academische carrière uit. Eind 1995 wordt hij deeltijds docent benoemd en vier jaar later fulltime hoofddocent. Hij bevordert tot hoogleraar in 2004 en tot gewoon hoogleraar in 2010. In 2000 volgt hij Jules Leroy op als voorzitter van de vakgroep Pediatrie en Genetica, een functie die hij veertien jaar lang zal waarnemen. In die hoedanigheid is hij zeer nauw betrokken bij de bouw van het nieuwe kinderziekenhuis ter vervanging van Kliniekgebouw 6, geopend in 1973 en totaal niet meer beantwoordend aan de noden van de tijd. De nieuwe kinderkliniek krijgt de naam ‘Prinses Elisabeth’. Dirk mag bij de inhuldiging op 7 september 2001 in aanwezigheid van de prinses, de honneurs waarnemen.
Misschien nog belangrijker dan een nieuwe huisvesting is de stempel die hij drukt op de kindergeneeskunde in het UZ Gent. Zijn grote mentor, Anna Blancquaert indachtig, biedt hij kansen en vrijheid aan zijn medewerkers om zich optimaal te ontwikkelen en zet hij in op interdisciplinariteit en samenwerking met de volwassenengeneeskunde. Samen met zijn team bouwt hij de kindergeneeskunde aan het UZ Gent uit tot een gespecia¬li¬seerde dienst die hoogkwalitatieve zorg biedt.

Iemand moet het doen

Engagement en verantwoordelijkheidszin zijn twee waarden die Dirk Matthys hoog in het vaandel draagt. ‘Iemand moet het doen’ zegt hij vaak, en hij doet het. Hij is jarenlang ondervoorzitter van de Medische Raad van het UZ Gent en van 2008 tot 2014 onderwijsdirecteur van de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen. Dirk engageert zich in het Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen en in de Ethische Commissie van het ziekenhuis. Hij wordt voorzitter van dit ‘Ethisch Comité’, een functie die hij ook na zijn emeritaat in oktober 2016 en tot op het laatst zeer ter harte neemt.
Buiten de universiteit en het UZ  speelt hij een actieve en zeer gewaardeerde rol in De Belgische Vereniging voor Kindergeneeskunde, ook als voorzitter. Voor Dirk is de BVK/SBP hét forum waar academische en niet- academische, Vlaamse, Waalse en Brusselse, algemene en gespecialiseerde kinderartsen met mekaar in dialoog kunnen treden om de wetenschappelijke basis van het beroep te verbreden en verbeteren. Maar ook in en aan de redactie van het Belgisch Tijdschrift voor Geneeskunde draagt hij meer dan een steentje bij.

Wenduine

Er is weinig rust in zo’n druk leven, maar Villa Elza aan het strand van Wenduine, vormt een tegengif. Samen met tweelinghuis Villa Malvina is het vandaag één van de weinige belle-époque-woningen die nog overblijven aan de Belgische kust. Zowel vader en moeder Matthys als Dirk die later de villa verwerft, weerstaan de druk van projectontwikkelaars en kiezen voor de schoonheid en de authenticiteit. De tweelingvilla wordt in 2005 als monument geklasseerd. Dirk en echtgenote Dora laten het pand professioneel en respectvol restaureren en het wordt in 2013 genomineerd voor de Vlaamse Monumentenprijs. Hier verademt Dirk en kan hij volop tijd besteden aan zijn gezin, zijn vrienden en later zijn kleinkinderen, wat hij zeer belangrijk vindt. Hij komt er graag en zo vaak mogelijk en doet zelfs de navette tussen Wenduine en het UZ Gent. Dirk geniet hier echt van zoals hij ook van sport, kunst en een culinaire maaltijd geniet.
Wanneer een zestal jaren geleden kanker bij hem wordt vastgesteld, staat hij niet alleen. De liefde en vriendschap die hij zelf zo gul geeft, krijgt hij terug. Zelf kijkt Dirk zijn medisch dossier nooit in. Zijn boezemvriend en collega Piet Hoebeke doet dit voor hem. De behandelingen slaan soms aan, soms minder en uiteindelijk niet meer. Dirk leeft bewust en sterft bewust: een schoon en geliefd mens.

Frank Cotman
Vakgroep Geschiedenis UGent
29 februari 2020

Hoe verwijs je naar dit artikel?
Cotman, Frank. “Matthys, Dirk (1951-2020).” UGentMemorie. Laatst gewijzigd 29.6.2020. https://www.ugentmemorie.be/personen/matthys-dirk-1951-2020

BIBLIOGRAFIE

Interview met Dora Temmerman op 5 februari 2020

De Wit, Annick, "Hij hielp kinderen leven. Maar wist ook wanneer hij ze moest laten gaan" in Het Laatste Nieuws, 31/1/2020.

In memoriam Dirk Matthys op https://bvk-sbp.be/inmemoriam.php

http://ugentmemorialis.be/catalog/000004758