Rubbrecht, Oswald (1872-1941)

Mondarts

Oswald Rubbrecht wordt geboren op 14 augustus 1872 te Roesbrugge waar zijn vader gemeentebediende is. Hij is de oudste van zes kinderen. Hij loopt school in de streek en beëindigt zijn middelbaar onderwijs in Veurne. Hij schrijft zich in aan de universiteit van Luik en behaalt er het diploma van kandidaat in de Natuur- en Geneeskundige Wetenschappen met grootste onderscheiding. Na zijn eerste doctoraat vertrekt hij naar de universiteit van Génève om er tandheelkunde te studeren. Een formele tandheelkundige opleiding is immers nog onbestaande in België. Na twee jaar krijgt hij er het diploma van chirurgien-dentiste. In België legt hij het vereiste examen af voor de Provinciale Geneeskundige Commissie van West-Vlaanderen en krijgt zo het recht om in België tandheelkunde uit te oefenen. Hij vervolgt zijn medische opleiding aan de universiteit van Zürich en promoveert na twee jaren in Brussel voor de Centrale Examencommissie tot doctor in de genees-, heel- en verloskunde. Hij vestigt zich als mondarts te Brugge en later in Gent.

Universitaire opleiding tandheelkunde

Door zijn persoonlijke ervaringen met universitaire tandheelkundige opleidingen in Zwitserland begint hij sterk te ijveren voor een dergelijke opleiding in België. Al in 1899 publiceert hij in het Belgisch medisch tijdschrift Le Scalpel een zeer controversiële bijdrage over “le Dentistes et le projet de loi sur l’art de guérir” en een tweede in 1900 “Création d’une faculté dentaire”. In een Duits tijdschrift schrijft hij in 1902 “Müssen Zahnärzte Mediziner sein”. Hij geeft als gedreven voorvechter talloze voordrachten en schrijft vele bijdragen over de broodnodige tandheelkundige universitaire opleiding. De opleiding zal uiteindelijk pas bij wet van 1929 worden ingericht.

Disciplinevorming

In 1900 is Rubbrecht medestichter en later voorzitter van de beroepsvereniging voor tandartsen, de Société Odontologique des Docteurs en Médecine de Belgique, en in 1903 medestichter van het tijdschrift Revue Belge de Stomatologie waarvan hij later hoofdredacteur wordt. Niettegenstaande deze Franstalige tijdschriften, is Rubbrecht voorstander van de vernederlandsing van de universiteit Gent. Hij wordt er aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog in 1914 benoemd als docent van de facultatieve cursus “stomatologie” voor artsen.

Kaakchirurgie achter het front

De oorlog onderbreekt de academische activiteiten van Rubbrecht. In 1915 vat hij post achter het Ijzerfront waar hij als kaakchirurg werkt in het bekende hospitaal “l’Hôtel de l’Océan”. Hij doet er veel ervaring op in het behandelen van kaakfracturen en  traumata van het aangezicht. Hij publiceert in de jaren na de oorlog veel artikels over behandelingsmethoden van kaakfracturen, in Belgische én internationale tijdschriften. Hij is een veel gevraagd spreker ook op congressen in de Verenigde Staten. In het ondertussen opgerichte Vlaamsch Geneeskundig Tijdschrift diept hij dit onderwerp naast vele andere praktische onderwerpen (verdoving in de tandheelkunde, infectiebestrijding, orthodontie enz.) verder uit.

De Habsburgse kin

In zijn privépraktijk behandelt Rubbrecht patiënten met orthodontische problemen in het bijzonder grote kaakafwijkingen. Hij gaat niet akkoord met de gangbare opvatting dat die veroorzaakt worden door lokale mond- en pharynxproblemen. Hij is van mening dat dergelijke grote kaakafwijkingen een erfelijke basis hebben en bestudeert daarvoor de onderprognathie bij de Habsburgers. Hij publiceert in 1910 een boek met zijn wetenschappelijke bevindingen en conclusies L’origine du type familial de la maison de Habsbourg. Hij ontvangt voor dit boek grote waardering in de tandheelkunde in gans Europa. Hij zal het fenomeen verder uitwerken in meerdere studies, waaronder Les variations maxillo-faciales et l’ hérédité mendélienne (1930). Hij zal er de prijs Claude Martin van Académie de Médecine de Paris voor ontvangen. In 1939 wordt Rubbrecht titelvoerend lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Geneeskunde.

Kliniek voor Mondziekten

Spijts zijn grote gezondheidsproblemen waardoor hij in een rolstoel eindigt, zet Rubbrecht zich sterk in voor de universiteit en de praktische opbouw van de tandheelkunde. Hij bevordert tot gewoon hoogleraar in 1931 en is datzelfde academiejaar decaan van de faculteit geneeskunde. Hij werkt hard om de infrastructuur voor het tandheelkundig onderwijs en ook de klinische practica te verbeteren. In 1933 richt hij de Kliniek voor Mondziekten op waar hij tot 1941 directeur-diensthoofd van is. Wat begint als een grote achterbouw in zijn eigen tuin in de Sint Pietersnieuwstraat, verhuist via een opleidingscentrum in een door de universiteit gehuurd pand in de Lovelingstraat, naar een onderkomen in een groter herenhuis met de nodige uitrusting in de Sint Pietersnieuwstraat 72. De tandheelkunde zal er blijven tot aan de verhuis naar het Universitair Ziekenhuis in 1963.

Rubbrecht sterft in december 1941 na een korte ziekte. Oswald Rubbrecht is van uitzonderlijke betekenis voor de tandheelkundige universitaire opleiding in ons land en voor de beginnende uitbouw van de opleiding aan de Gentse universiteit.

J.A. De Boever
Prof. Em. Vakgroep Tandheelkunde
17 januari 2017

Hoe verwijs je naar dit artikel?

De Boever, J.A. "Rubbrecht, Oswald (1872-1941)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 17.01.2017. www.ugentmemorie.be/personen/rubbrecht-oswald-1872-1941.

Bibliografie

www.UGentMemorialis.be

De Boever, J. “Vijftig jaar universitaire opleiding in de tandheelkunde; een historisch overzicht.” Belgisch Tijdschrift voor Tandheelkunde 36 (1981): 101-142.

De Munck, Luc en Luc Vandeweyer, Het hospitaal van de koningin. Rode Kruis, L'Océan en De Panne. 1914-1918, 82. De Panne: Gemeentebestuur De Panne, 2012. (extract via De Bliedemaker)

De Wilde, R. “Oswald Rubbrecht.” In Liber Memorialis 1913-1960. Rijksuniversiteit te Gent, uitgegeven door Theo Luyckx, 86-90. Gent: RUG, 1960.

Van Caeneghem, D. “Oswald Rubbrecht.” In Nationaal Biografisch Woordenboek I, 789-793. Brussel: Paleis der Academiën, 1964.