Hoffmann, Peter (1851-1918)
Filoloog en filosoof Peter Hoffmann was een man met vele sociale missies: hij ijverde onder andere voor onderwijs voor meisjes en onderricht in de moedertaal, hij wou de kloof tussen de elite en de rest van de maatschappij tegengaan en hij was bovendien een pleitbezorger van vegetarisme, seksuele opvoeding en anti-alcoholisme. Helaas leidde datzelfde sociaal engagement en geloof in een democratisch onderwijs tot een weinig eervol einde: tijdens de Eerste Wereldoorlog werd hij rector van de door de Duitsers opgerichte Vlaamse Hoogeschool en daarvoor verguisd achteraf.
Klassieke filologie en wijsbegeerte
Peter Hoffmann loopt school aan het college van Echternach en het atheneum van Luxemburg. Daarna studeert hij klassieke filologie aan de universiteiten van Bonn en Straatsburg, waar hij in 1877 het diploma verwerft pro facultate docendi. Na een stageperiode gaat hij les geven aan het lyceum in Straatsburg. Intussen studeert hij wijsbegeerte en in 1883 promoveert hij aan de universiteit van Tübingen tot doctor philosophiae et liberalium artium magister – ‘doctor in de filosofie en meester in de vrije kunsten’.
In 1882 reeds wordt Hoffmann benoemd tot docent aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Gentse universiteit. Hij geeft er de cursussen Moraalfilosofie en Geschiedenis van de Wijsbegeerte. In 1883 wordt hij buitengewoon hoogleraar en drie jaar later gewoon hoogleraar. In 1886 krijgt hij ook cursussen aan de pas opgerichte Vlaamse normaalafdeling van de RUG: Geschiedenis van de opvoedkunde en Geschiedenis van de Duitse letterkunde. Wanneer de afdeling al in 1890 de deuren sluit, blijft hij zijn cursussen in de faculteit Letteren en Wijsbegeerte behouden.
Maatschappelijk engagement
Hoffmann is een groot voorstander van de studie van meer moderne talen in het middelbaar onderwijs en van onderwijs in de moedertaal. Hij ijvert tevens voor onderwijs voor meisjes: in 1907 wordt hij directeur van het eerste meisjesatheneum in Gent. Voorts heeft hij interesse voor seksuele opvoeding, vegetarisme en geheelonthouding. Zo is hij betrokken bij De Goede Tempeliers, een anti-alcoholismevereniging die hij vernederlandst en waarvan hij in Gent een afdeling sticht.
Vlaams engagement en activisme
Al in 1896 toont Hoffmann zich, naar aanleiding van het ‘Referendum der intellectuelen’, georganiseerd door Taalminnend Studentengenootschap ’t Zal Wel Gaan, een voorstander van de vernederlandsing van de UGent. Hij oordeelt dat een anderstalig hoger onderwijs een kloof dreigt te veroorzaken tussen de elite en de massa, wat de vooruitgang zou hypothekeren. Zijn sympathie voor de Vlaamse beweging heeft dus zeker een sociale achtergrond, maar ze heeft wellicht ook te maken met zijn gevoeligheid voor taalconflicten. Die kent hij door zijn ervaringen in onder meer Luxemburg en Straatsburg. Vanuit deze filosofie aanvaardt hij in 1916 de functie van rector aan de door de Duitse bezetter vernederlandste universiteit. In zijn openingsrede behandelt hij de sociale rol van de universiteit. Hij wijst erop dat de wetenschap niet aan een geprivilegieerde klasse toebehoort, maar dat zij in dienst moet staan van het welzijn van het volk. Zelf tracht hij met redelijk succes Nederlands te spreken.
Roemloos einde
In april 1918 vertrekt Hoffmann met ziekteverlof; hij overlijdt enkele maanden later. In januari 1919 maakt een koninklijk besluit een einde aan zijn leeropdracht. Wegens zijn activiteiten als rector in de Eerste Wereldoorlog wordt hij geschrapt uit de ‘Hall of Fame’ in de Aula van de universiteit.
Petra Gunst
Licentiaat Geschiedenis
16 augustus 2010
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Gunst, Petra. "Hoffman, Peter (1851-1918)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 10.03.2015. www.ugentmemorie.be/personen/hoffmann-peter-1851-1918
Bibliografie
Tack, Pieter. "Prof. P. Hoffmann." Gentsche Studentenalmanak (1895): 78-86.
Vanacker, Daniël. Het Aktivistisch Avontuur. Gent: Stichting Mens en Kultuur, 1991.
Van Der Meersch, Anne-Marie. "Hoffmann, Pierre." In Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, uitgegeven door Reginald De Schryver, et.al., 1453-1454. Tielt: Lannoo, 1998.