Evrard, Vincent (1896-1995)
Het verhaal van Vincent Evrard is tekenend voor de epuratieperiode: hij wordt verdacht van collaboratie, geschorst in 1944, gevolgd door een op non-activiteitsstelling tot 30 november 1947, hoewel hij in 1946 het interneringskamp in Lokeren heeft verlaten met een buitenvervolgingstelling. Het besluit van november ’47 wordt evenwel in 1953 ingetrokken, maar ondertussen is Evrard in 1950 om ‘gezondheidsredenen’ op pensioen gesteld m.i.v. 1 december ’47. Evrard is na de oorlog nooit meer teruggekeerd naar de universiteit, hoewel hij merkwaardigerwijze vermeld wordt in de academische gids van 1946-47.
Vlaamse wortels
Vincent Evrard wordt geboren in de Gentbrugse Sasstraat, in een gezin dat twaalf kinderen zal tellen. Zijn vader is een Waalse boerenzoon met Vlaamse roots, die bij de spoorwegen werkt en zo naar Gentbrugge is uitgeweken. Vincent volgt lager onderwijs in Sint-Gregorius in Ledeberg en klassieke humaniora aan het Gentse Sint-Barbaracollege, waarna hij zich als vrijwilliger meldt in de Eerste Wereldoorlog. Hoewel voornamelijk Franstalig opgegroeid, leert hij in de loopgraven het activisme kennen. Evrard neemt de studiedraad terug op en behaalt achtereenvolgens het diploma van scheikundige aan de Hogere Nijverheidsschool te Gent (1919), van apotheker (1923) en van doctor in de natuurwetenschappen (1929) aan de Gentse universiteit.
Een druk leven
Niet enkel als pater familias –in 1944 heeft hij elf minderjarige kinderen ten laste - maar ook daarbuiten leidt Evrard een bijzonder actief professioneel, politiek en verenigingsleven. In 1919 wordt hij preparator in het scheikundelabo aan de Ecole préparatoire du Génie Civil, toegevoegd aan de universiteit. In 1924 wordt hij assistent en in 1926 werkleider voor de Nederlandstalige cursus algemene scheikunde aan de Bijzondere Scholen voor Burgerlijke Bouwkunde, toegevoegd aan de universiteit. Evrard geeft tevens scheikundeles aan het Sint-Barbaracollege en aan de Provinciale Verpleegsterschool te Gent. Hij wordt docent in 1932 bij de faculteit Geneeskunde en doceert cursussen in de farmaceutische en geneeskundige scheikunde, in de farmaceutische plichtenleer en wetgeving, in de farmacognosie en de artsenijbereidkunde. In 1934 volgt hij Maurice Van Aerde op als hoogleraar. Evrard is daarnaast actief in de politiek en wordt in oktober 1938 verkozen voor de gemeenteraad van Gentbrugge op een kartellijst van de Katholieke Volkspartij, VNV en Rex-Vlaanderen. In 1939 wordt hij gepromoveerd tot gewoon hoogleraar met ingang in 1936. Hij is tevens betrokken bij de in het interbellum gestichte verenigingen Vlaamse Kruis en Vlaamse Kinderzegen.
Oorlogstijd
Bij het uitbreken van de oorlog vlucht Frans Toch, de socialistische burgemeester van Gentbrugge, naar Frankrijk. Bij zijn terugkeer neemt hij toch ontslag. Na overleg met deken Van Bossuyt van Ledeberg, die schrik heeft dat iemand van De Vlag of SS-Vlaanderen zal benoemd worden, aanvaardt Vincent Evrard het burgemeesterschap. Hij wordt in december 1940 aangesteld. Tijdens de economisch moeilijke oorlogsjaren spant Evrard zich in om de Gentbrugse boeren voldoende te laten leveren voor de rantsoenen van de inwoners, hoewel dit bij degenen die (over)leven van de smokkel niet in goede aarde valt. Persoonlijk staat hij zijn burgemeesterswedde af aan Winterhulp. Evrard ondertekent echter wel in augustus 1940 de oproep tot een grote volksbeweging, waarvoor het VNV het initiatief had genomen. Hij is ook aanwezig op het Dietsch studentencongres te Gent in april 1941, waar de Von Bissinguniversiteit en Albrecht Rodenbach gevierd worden.
Na de benoeming van de VNV-er Hendrik Elias als Gents burgemeester in augustus 1941 wordt gewerkt aan de fusie van Gent met de omringende gemeenten. Op 1 juli 1942 wordt Groot-Gent een feit en wordt het aantal schepenen opgevoerd tot acht. Evrard, die zich hevig had verzet tegen die fusie, haakt af.
De epuratie
Evrard wordt na de oorlog niet enkel geschorst aan de universiteit, maar door het Onafhankelijkheidsfront van Ledeberg opgepakt en publiekelijk vernederd, waarna hij wordt weggevoerd naar het interneringskamp van Lokeren. Hij verblijft er vele maanden en maakt er de Hongerwinter 1944-45 mee. Om het moreel hoog te houden onderwijst hij er scheikunde aan zijn medegedetineerden. Bij zijn vrijlating in 1946 kan hij aan de slag bij de apothekerscoöperatieve Flandria van apotheker R. Vekeman, die in de Kwaadham in Gent gevestigd is. Hij werkt er tot zijn pensioen. Evrard blijft echter verbitterd over het leed dat hem en zijn familie is aangedaan na de bevrijding.
Frank Cotman
Vakgroep Geschiedenis UGent
7 juli 2010
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Cotman, Frank. "Evrard, Vincent (1896-1995)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 10.03.2015. www.ugentmemorie.be/personen/evrard-vincent-1896-1995
Bibliografie
Algemene briefwisseling 1944-’48 (Archief UGent, 4A2/5, doos 5).
Evrard, A. 'Toespraak herdenking prof. Dr. Vincent Evrard', Jaarlijkse dodenhulde Gentbrugge, 6 november 2010.
Personeelsdossier Vincent Evrard, doos 147 (Archief Ugent, Epuratie).
Verslag over het bestuur en den toestand der Stad Gent in 1941, 1942, 1943 en 1944 (Archief OCMW Gent).
Vooruit, 3 april 1941.
Vandewiele, Leo J. Geschiedenis van het farmaceutisch onderwijs aan de Rijksuniversiteit te Gent. Gent: RUG, 1970.