Burggraeve, Adolphe (1806-1902)
Chirurg Adolphe Burggraeve was in de 19de eeuw van vele markten thuis. Hij is onder andere een academicus die vernieuwende technieken en materialen ontwikkelt, probeert de dosimetrie te introduceren in de geneeskunde, is hoofdchirurg van het Bijlokehospitaal, ijvert voor een nauwere samenwerking tussen het ziekenhuis en de Gentse universiteit, is Gents liberaal gemeenteraadslid en ligt aan de basis van de Gentse Dierentuin. Niettemin zal hij sterven als een man aan de grond, met niet meer dan een houten kruis op zijn laatste rustplaats.
Adolphe Burggraeve wordt geboren in een gegoede familie van handelaars. Hij gaat geneeskunde studeren aan de Gentse universiteit en promoveert er in 1828 op een proefschrift over syfilis. Nadien vestigt hij zich in zijn geboortestad als chirurg. Hij blijft verbonden aan de universiteit als lector Menselijke anatomie. Voorts doceert hij Vergelijkende ontleedkunde en zoölogie. In 1835 volgt hij Frans Egidius Verbeeck op als hoogleraar Anatomie. Van 1848 tot 1868 is hij titularis van de Algemene heelkunde.
Burggraeve is ook buiten de universiteit erg actief, onder meer als medeoprichter van de Société de Médecine de Gand (1834) en als actief lid van de Académie de Médecine de Belgique. In 1848 wordt hij hoofdchirurg van het Burgerlijk Hospitaal De Bijloke; hij blijft er werken tot 1880. Mede onder zijn impuls wordt in 1864 gestart met de wederbouw van het middeleeuwse hospitaal; zeven jaar later kunnen de eerste patiënten worden opgenomen in de nieuwe gebouwen. Hij tracht de samenwerking tussen de artsen in het ziekenhuis te bevorderen en ijvert voor een nauwere band tussen de universiteit en de instelling.
Maatschappelijk engagement
De drukbezette chirurg en academicus vindt nog de tijd om politiek actief te zijn. In 1858 wordt hij liberaal gemeenteraadslid. Hij is onder de indruk van de armoede en de ontberingen van de arbeiders in de Gentse beluiken. Daarom neemt hij het initiatief tot de oprichting van de eerste sociale woningbouwmaatschappij in Gent. Zij moet zorgen voor het bouwen van betaalbare en schone arbeiderswoningen. In 1851 is Burggraeve een van de oprichters van de Société Royale d’Histoire Naturelle de Gand, de vereniging die de Gentse Dierentuin zal inrichten.
Wetenschappelijke erfenis
Als wetenschapper ontwikkelt Burggraeve instrumenten en toestellen zoals vernieuwende watten- en spalkverbanden voor de conserverende behandeling van breuken en ontwrichtingen. Voorts voert hij aan de universiteit de microscopische anatomie in en schrijft hij het eerste Belgische leerboek over weefselleer. Van in zijn studententijd interesseert hij zich voor preparaten. Slechts één ervan is bewaard gebleven: ‘de boreling’ uit 1837 bevindt zich in het Gents Museum voor Geneeskunde.
Miskenning en verbittering
Burggraeves naam blijft echter in de eerste plaats verbonden met de dosimetrie, een medisch-farmaceutische doctrine die hij als een nieuwe tak in de geneeskunde poogt te introduceren. Daarmee wil hij komaf maken met de traditionele extracten, mengsels en infusen. In de plaats daarvan kiest hij voor de toediening van precies afgemeten en aan de afzonderlijke patiënten aangepaste doses van afgezonderde werkzame bestanddelen. Daartoe schrijft en verspreidt hij gedurende 22 jaar een repertorium in maandelijkse afleveringen, in verschillende talen. Vanuit Gent en Parijs, waar zich een werkplaats met een verdeelcentrum voor de medicijnen bevindt, vertakt zich een wereldwijde onderneming. Zijn initiatief slaat niet aan en hij krijgt met miskenning en spot te maken. Hij sterft teleurgesteld, verbitterd en geruïneerd. Zijn graf krijgt nooit meer dan een genummerd houten kruisje.
Petra Gunst
Licentiaat Geschiedenis
16 augustus 2010
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Gunst, Petra. "Burggraeve, Adolphe (1806-1902)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 24.02.2015. www.ugentmemorie.be/personen/burggraeve-adolphe-1806-1902
Bibliografie
www.UGentMemorialis.be
Anteunis, Annie. "Quelques anatomistes d’autrefois, Gand XVIIe-XIXe siècle." Biologisch Jaarboek Dodonaea 26 (1958):145-67.
Burggraeve, Adolphe. Histologie, ou Anatomie de texture. Gent, 1843.
Devolder, Kathleen. "Gij die door ’t volk gekozen zijt… De Gentse gemeenteraad en haar leden 1830-1914." Verhandelingen der Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde te Gent (1994): 252-53.
Elaut, Leon. "Een sociaal programmator Adolf Burggraeve." De Gids (1963): 433-38.
Halleux, Robert. Besluit in Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, deel 1, uitgegeven door Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Despy-Meyer, 300. Brussel, 2001.
Thiery, Michel. "Geschiedenis van de geneeskunde. Adolphe Burggraeve (1806-1902): De boreling van Burggraeve." Periodiek. Driemaandelijks tijdschrift van het Vlaams Geneeskundigenverbond 65, nr. 2(2010): 4-5.
Vandewiele L.J. "Burggraeve, Adolphe." In Winkler Prins Encyclopedie van Vlaanderen 1, 539. Brussel, 1972.