Mareska, Daniel (1803-1858)
Hoewel hoogleraar in de scheikunde werd Daniel Mareska vooral bekend als geneesheer en pionier van de sociale geneeskunde. Zijn ijver om de toestand van Gentse gemarginaliseerde gedetineerden en arbeiders te verbeteren gaven blijk van zijn grote sociale bewogenheid.
Gedetineerden
Mareskas bescheiden komaf – zijn vader was cafébaas en niet gehuwd met zijn moeder – ligt mee aan de basis van zijn bekommernis om de sociaal-hygiënische toestand van de gevangenen en van de bewoners van de Gentse arbeidersbeluiken. Het motiveert ook zijn onderzoek naar de gevolgen van de hongersnood van 1845 voor de gezondheid van de bevolking. Al in 1836 publiceert Mareska een verslag over de ‘état sanitaire’ van de geïnterneerden te Gent, en later volgt nog een rapport over die te Hemiksem.
Als hoofdgeneesheer van de Gentse centrale gevangenis moet hij sinds 1840 jaarlijks de toestand van de gedetineerden beschrijven. Steeds wijst hij op de onmenselijke omstandigheden die er heersen en dringt hij aan op verbeteringen. Wanneer ‘Arm Vlaanderen’ na 1840 getroffen wordt door besmettelijke ziekten en misoogsten is Mareska een van de eersten om de tyfus- en dysenterie-epidemie te bestuderen.
Bataviabeluik
Maar Mareska is vooral beroemd om de lijvige studie die hij samen met dokter Heyman schrijft over de gezondheidstoestand van de arbeiders in de Gentse katoenfabrieken, waarvan er velen een onderkomen hadden in de Bataviawijk, een beluik gelegen op de plaats waar nu het Plateaugebouw staat. Het werk is een onschatbare bron voor de sociale geschiedenis, rijk aan kwantitatieve gegevens en literatuurverwijzingen, helder en zakelijk en toch doordrongen van een grote menselijke betrokkenheid. Mareskas inzet om naast zijn leeropdracht en onderzoek in de scheikunde ook de sociale geneeskunde te beoefenen wordt hem fataal: hij sterft aan een hartaanval, nauwelijks 55 jaar oud.
Jan Art
Vakgroep Geschiedenis UGent
25 april 2010
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Art, Jan. "Mareska, Daniel (1803-1858)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 24.03.2015. www.ugentmemorie.be/personen/mareska-daniel-1803-1858