1966 Leuven Vlaams
Mei 1968 begon in Leuven
In 1966 eist de Vlaamse beweging de splitsing van de tweetalige KULeuven in een Nederlandstalige en Franstalige afdeling. Aangevoerd door studentenleider Paul Goossens evolueert het communautair protest van de Vlaamse studenten naar een anti-klerikaal en anti-autoritair protest. Leuven Vlaams vormt daarom de opmaat voor het wereldwijde studentenprotest van 1968.
“Leuven Vlaams!” “Walen buiten!”
Sinds de Tweede Wereldoorlog bestaat de KULeuven uit een Franstalige en Nederlandstalige afdeling. De tweetaligheid van de universiteit op Vlaams grondgebied vinden de Vlaamse studenten na de vastlegging van de taalgrens in 1962 principieel onhoudbaar. Een universiteit moet ingebed zijn in de samenleving, en dus de taalgemeenschap. Daarnaast is er ook de praktische aanleiding dat de snel groeiende universiteit wil uitbreiden in de omgeving: Leuven wordt een nationale kwestie. De eis tot overheveling van de Franstalige afdelingen naar Wallonië komt niet alleen van studenten. Heel wat Nederlandstalige én Franstalige personeelsleden, steunen openlijk de splitsing. De Franstalige publieke opinie en ook de academische overheid, blijven echter aansturen op een unitaire universiteit.
Bisschoppen buiten!
De splitsing gebeurt weliswaar niet zonder slag of stoot. Op 13 mei 1966 komt de inrichtende macht van de universiteit, de Belgische bisschoppen, met een verklaring. Hierin bekrachtigen ze de eenheid en ondeelbaarheid van de Leuvense universiteit, met behoud van de Franstalige en Nederlandstalige taalafdelingen. Op paternalistische wijze dragen ze alle leden van de universitaire gemeenschap op om zich zonder verdere discussie bij dit besluit neer te leggen. Dit standpunt past niet in de anti-autoritaire en anti-klerikale tijdsgeest van de jaren zestig, waarop de meirevolte van 1966 in alle hevigheid uitbreekt. De protestactie is niet zozeer een antireligieus statement, maar een verzet tegen de te machtige bisschoppen. Het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV), een uitgesproken katholieke studentenvereniging, speelt bijvoorbeeld een voortrekkersrol in de studentenprotesten. De slagzin “bisschoppen buiten!” wordt door de straten van de Brabantse universiteitsstad gescandeerd. De rijkswacht maakt echter snel een einde aan de betoging en drijft de betogers op drieste wijze uiteen.
Bourgeoisie buiten!
De anti-autoritaire stemming tegen de bisschoppen breidt zich snel uit naar een algemeen anti-gezagsklimaat. Dat zorgt ervoor dat de Vlaamse overhevelingseis minder centraal komt te staan in het discours. De Leuvense studenten beginnen zich te vereenzelvigen met andere democratiserings- en anti-autoritaire bewegingen in de wereld, zoals de gediscrimineerde zwarte gemeenschap in de Verenigde Staten. Het zijn niet meer de verzen van de Vlaamse Leeuw die door de Leuvense straten weergalmen, maar wel het van de Amerikaanse civil rights movement ontleende “We shall overcome”. De protesten overstijgen de academische wereld en hebben een algemene transformatie van de maatschappij voor ogen.
Een nieuw universitair landschap
Het protest krijgt haar culminatiepunt in januari 1968. De rellen zijn zo hevig dat de examens worden opgeschort. Een maand later valt de regering Vanden Boeynants over de kwestie. De bisschoppen kunnen niet anders dan de geografische splitsing onder ogen zien. De charismatisch prorector Piet De Somer tekent een stappenplan uit voor de splitsing van de KU Leuven in Leuven-Nederlands en Leuven-Frans die zal verhuizen naar een volledig nieuwe campus “Louvain-la-Neuve”. In de nasleep wordt ook de Université Libre de Bruxelles ontdubbelt en ontstaat de Vrije Universiteit Brussel.
In het geheugen gegrift
Tot op vandaag geldt de kwestie Leuven Vlaams als voorbeeld in communautaire vraagstukken in België. Vlaamsgezinde politici verwijzen er graag naar als een belangrijke overwinning van de Vlaamse beweging. Anderen zien het daarnaast als een eindpunt van de Vlaamse ontvoogding als overheersend paradigma van de Nederlandstalige studenten. Over de taalgrens laat de splitsing evengoed zijn communautaire sporen na. Zo wordt naar Leuven Vlaams gerefereerd als ‘la crise du Walen buiten’, omdat deze slogan als kwetsend werd ervaren. De leuzen die toen in de straten van Leuven gescandeerd werden, blijven tot op vandaag weergalmen aan zowel de noordelijke als de zuidelijke kant van de taalgrens.
Chloë Van Hoegaerden, Seppe Vanhaecke, Hannes Van Wouwe en Olivia Vandeputte
Studenten geschiedenis
30 augustus 2016
Deze tekst is het resultaat van een oefening discoursanalyse van universitair protest door Chloë Van Hoegaerden, Seppe Vanhaecke, Hannes Van Wouwe en Olivia Vandeputte voor het vak Historische methodes: discoursanalyse voor historici in het academiejaar 2014-2015.
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Van Hoegaerden, Chloë, Seppe Vanhaecke, Hannes Van Wouwe en Olivia Vandeputte. “1966 Leuven Vlaams.” UGentMemorie. Laatst gewijzigd 14 september 2016. www.ugentmemorie.be/gebeurtenissen/1966-leuven-vlaams
Literatuur en bronnen
De Wever, Bart. “Opinie: Leuven Vlaams aan de wieg van mei ’68.” De Morgen, 13 mei 2008.
Horn, Gerd Rainer. “The Belgian Contribution to Global 1968.” Views From Abroad: Foreign Historians on Belgium, special English-language issue of Revue Belge d'Histoire Contemporaine, (2005): 597-635.
Todts, Herman en Willy Jonckheere. Leuven Vlaams. Splitsingsgeschiedenis van de Katholieke Universiteit Leuven. Leuven: Davidsfonds, 1979.
Tollebeek Johan, Lieve Gevers, Ruben Mantels, Liesbet Nys en Louis Vos. De Stad op de Berg: een Geschiedenis van de Leuvens Universiteit sinds 1968. Leuven: Universitaire Pers, 2005.
Vos, Louis. Studentenprotest in de jaren zestig. Tielt: Lannoo, 1988.