Einstein en België

Reeds voor de eerste Solvay-conferentie van 1911 komt Albert Einstein regelmatig in België op bezoek bij zijn geliefde nonkel Caesar Koch, de broer van zijn moeder die een graanhandel heeft in Antwerpen en later bij zijn dochter Suzanne in Luik verblijft. Voor verscheidene van zijn transatlantische reizen gebruikt hij de vanuit Antwerpen vertrekkende Red Star Line. Op doortocht naar Leiden of Parijs springt hij graag bij zijn Belgische familie binnen.

Tijdens de Solvay-conferenties en de ontvangst op het koninklijk paleis te Laken, wekt hij door zijn non-conformistich gedrag en zijn belangstelling voor muziek, de sympathie van een zielsverwante Koningin Elisabeth en wordt hij meer dan eens uitgenodigd voor een privé audientie te Laken. Einstein en Elisabeth musiceren samen en met Koning Albert bespreken zij de actuele problemen in Europa.

Zijn laatste lang verblijf in België is ook zijn laatste verblijf in Europa. Wanneer hij met S.S. Belgenland op 28 maart 1933 terugkeert uit de Verenigde Staten verneemt hij dat zijn buitenverblijf in Caputh door de nazi’s doorzocht werd en dat zijn bankrekeningen geconfisqueerd zijn. Hij wordt in Antwerpen opgewacht door een grote delegatie, waaronder de Gentse professoren Arthur De Groodt, Jules Verschaffelt en Nico Gunzburg. De Groodt, professor histologie en embryologie aan de Gentse universiteit, ontvangt hem op de zijn kasteel Canteroy te Mortsel en geeft hem de gelegenheid de situatie rustig te onderzoeken. Einstein dient vanuit België een ontslagaanvraag in bij de Pruisische academie en start de procedure om afstand te doen van de Duitse nationaliteit. Op 1 april neemt hij zijn intrek in villa Savoyarde in De Haan, die via de familie De Groodt kon gehuurd worden. Hier ontmoet hij verschillende prominente collega's waaronder George Lemaitre, professor aan de KULeuven en bedenker van de Big-Bang theorie, maar ook de schilder James Ensor. Wanneer hij verneemt dat zijn vriend Theodore Lessing in Tsjechoslowakije door nazi-militanten is vermoord, reist hij discreet naar England. Enkele weken later verlaat ook zijn echtgenote Elsa, via Antwerpen, aan boord van de S.S. Westernland Europa en vervoegt zij haar man in Southampton. Ze reizen samen door naar New-York  waar zij aankomen op 17 oktober 1933.

Einstein blijft in contact met België en vraagt herhaaldelijk hulp bij de opvang van Duitse wetenschappers die het nazi-regime willen ontvluchten. Hij schrijft ook aan Jules Verschaffelt die hierin een opportuniteit ziet om topfysici als medewerkers in zijn laboratorium aan te trekken. De competitie is groot en de afstand tot Duitsland klein waardoor de meesten uiteindelijk kiezen voor een verblijf in Canada of de VS.   

 

Patrick Van Oostveldt
31 januari 2019
Deel deze pagina: 
Aanmaken herinneringen verbieden