Marc Verschooris. Uit de lus van de strop

Marc Verschooris reconstrueert hoe Gentenaars in de bres sprongen voor de Joodse bevolking 1940-1944.

Voor het eerst een volledig beeld

Marc Verschooris is een onderzoeker pur sang. Al vele jaren struint hij door archieven, verzamelt hij alle mogelijke gegevens over hoe men in Gent de Joodse bevolking heeft beschermd - of net niet - tegen de Duitse bezetter. Hij won het vertrouwen van de Joodse ‘overlevers’ en kon zo de hand leggen op brieven, foto’s, documenten. Uit de lus van de strop schetst voor het eerst een volledig beeld van hoe de Gentenaren in de bres sprongen om hun Joodse medeburgers door die moeilijke oorlogstijd te loodsen.

Vroege aanloop

Al in de jaren 1920-30 kwamen vele Joodse studenten uit de Oost-Europese landen naar Gent, op de vlucht voor discriminatie en raciale vervolgingen. Ze schreven zich vooral in aan de toenmalige ‘Bijzondere Scholen voor de Burgerlijke Bouwkunde, Mijnen en Kunst- en Fabriekwezen’. Het waren knappe koppen die na hun studies niet allemaal terugkeerden naar hun vaderland. Hun namen vinden we terug in verschillende industrietakken in de Gentse kanaalzone. Velen brengen het tot bedrijfsleider. Anderen openden een handelszaak of kozen voor een onderwijsopdracht.

Gered

Vooral tijdens de Tweede Wereldoorlog, als de nood het hoogst was, wordt duidelijk hoe goed de Joods-Gentse ingenieurs geïntegreerd zijn. Het is precies deze integratie die ervoor zorgt dat de hulpverlening op gang komt wanneer collega’s en vrienden moeten onderduiken. In de Gentse geschiedenis van het onderduiken nemen artsen, professoren en ingenieurs een belangrijke plaats in. Maar Gentse burgers uit alle lagen van de bevolking, met verschillende overtuigingen en gekenmerkt door een uitzonderlijke moed, komen in opstand om de barbaarsheid en de wilde terreur een halt toe te roepen. De dankbaarheid van de geredde personen – zij die uit de lus van de strop kunnen ontsnappen – is groot, zo groot dat sommigen na de oorlog honderduit willen meewerken aan de economische ontwikkeling van het land.

Puzzel

In zijn jarenlange zoektocht kwam Marc Verschooris vaak flarden van getuigenissen tegen in diverse archieven, verklaringen die werden afgelegd om een verhaal van een soms geheel andere orde compleet te maken, maar die hem toelieten de ontbrekende stukjes van de puzzel in elkaar te schuiven. Zo kon een argeloos uitgesproken naam in een krant hem naar de archieven doen snellen en de aanloop zijn tot een avontuur met vele zijwegen, dat enkele jaren later eindigde in een postume erkenning, de titel van ‘Rechtvaardige’, beter bekend als Yad Vashem-onderscheiding voor hulp aan Joden. Het is hem overkomen en hij deelt zijn ervaringen in dit boek. 

Cijfers

Als we rekening houden met de families die de stad ontvlucht waren en met de kinderen die door het Comité de Défense des Juifs in Gent waren geplaatst, dan moeten er eind 1942 ongeveer 270 Joden in Groot-Gent gewoond hebben. Ongeveer één derde van de Gentse Joden werd gedeporteerd, 95 overleefden dit niet. Slechts vijf personen, drie mannen en twee vrouwen, werden gerepatrieerd. De anderen konden de dans ontspringen. Gentenaars waren duidelijk onwillig om hun medeburgers in de kou te laten staan.

Marc Verschooris is geassocieerd onderzoeker bij het Cegesoma. De papegaai is niet dood. Geheim agenten Albert Deweer, Albert Mélot en Albert Wouters – Gent 1944 verscheen bij uitgeverij Sterck & De Vreese. 

Expo in Liberaal Archief in Gent

Het was de bedoeling om dit boek voor te stellen op de gelijknamige expo georganiseerd door Liberas, het Liberaal Archief in Gent. Deze expo is uitgesteld tot september.

€ 24,95 euro • Paperback • 288 pagina’s • NUR 689 • Formaat 17 x 24 cm • Met vele nooit eerder gepubliceerde illustraties • April 2020 • ISBN 978 90 5615 624 4 • Sterck & De Vreese

Te koop in elke goede boekhandel met webshop, via bol.com, via amazon.com, via www.sterckendevreese.nl