1988 AIDS-week
Na de schokgolf die de ontdekking van de ziekte aids in 1981 over de hele wereld teweegbrengt en de daarmee gepaard gaande stigmatiseringen van homoseksuelen, breekt het aidsdebat ook in Vlaanderen in alle hevigheid los. De UGent speelt een voortrekkersrol en gaat in tegen de conservatieve overheidscampagnes door condoomgebruik te promoten en geen moraliserende houding aan te nemen. De campagnes aan de UGent culmineren in de AIDS-week, die loopt van 5 tot 8 december 1988 en die de overheid wil motiveren om haar verantwoordelijkheid te nemen in het aidsdebat.
Gay Related Immune Disease
Omdat de eerste aidsslachtoffers in 1981 worden vastgesteld in de Amerikaanse homoscène, ontstaat het idee dat het om een ziekte onder homoseksuelen gaat. De ziekte heet op dat moment GRID of Gay Related Immune Disease. Nader onderzoek wijst evenwel uit dat het virus niet alleen slachtoffers maakt onder homomannen, maar ook onder heteroseksuelen, waarbij de meest getroffen groepen spuitende druggebruikers, mensen die donorbloed ontvangen hebben en de bevolking in het Afrikaanse continent blijken te zijn. De naam GRID gaat niet langer op en daarbovenop blijkt het niet om een ziekte te gaan, maar om een virus, waarop de naam veranderd wordt naar AIDS, Acquired Immune Deficiency Syndrome. Pas enkele jaren later wordt ook het HIV-virus ontdekt dat aids veroorzaakt.
Aids in Vlaanderen
Tijdens de periode voorafgaand aan de ontdekking van HIV, creëert de onwetendheid en de onzekerheid rond de ziekte een ware angstpsychose onder de bevolking. Het Rode Kruis roept op om geen bloed meer te doneren en ziekenhuizen weigeren om aidspatiënten te verzorgen. Slachtoffers van de ziekte worden gestigmatiseerd. De Belgische homogemeenschap wordt opmerkelijk minder gestigmatiseerd dan die in andere landen. Grootschalige liefdadigheidsprojecten staan aidspatiënten moreel bij en voorzien in hun verzorging. In 1985 richt het Centrum voor Seksuele Voorlichting (CSV) de aidstelefoon op, een telefoonlijn die vandaag nog steeds gekend staat als de veilig vrijenlijn van Sensoa. Een jaar later brengt het ministerie van Volksgezondheid de eerste informatiefolder over aids uit en nog een jaar later, lanceert staatssecretaris van volksgezondheid Wivina Demeester de campagne ‘Open je ogen voor aids ze sluit’. Noch in de folder noch in de campagne wordt de nadruk gelegd op condoomgebruik, enkel seksuele trouw en een vaste partner zijn daarentegen dé remedies tegen aids.
Aids aan de UGent: condooms aan het plafond
De debatten rond aids, waarin de studentenartsen een centrale rol spelen, worden aan de UGent volledig anders aangepakt. De studentenartsen brengen de informatie zeer open en weinig moraliserend en in tegenstelling tot de overheid, leggen zij het accent op condoomgebruik in plaats van monogamie als wapen tegen het virus. Door condooms te hangen aan het plafond van hun wachtkamer benadrukken de studentenartsen de openheid waarmee ze het onderwerp willen benaderen. Deze vooruitstrevende houding hangt samen met de open instelling van de studentenartsen over seksuele voorlichting in het algemeen. Ook moraalwetenschapper Bob Carlier speelt een belangrijke rol in het debat. Hij roept op tot een eerlijke informatiseringscampagne en een wetenschappelijke benadering van het aidsfenomeen.
AIDS-week
Aids is het onderwerp van verschillende initiatieven en activiteiten aan de UGent. Zo is er de Lesbienne-Homoweek in september 1983 die wordt afgesloten met een AIDS-fuif in de Vooruit en de oprichting van de Werkgroep Studenten tegen Aids.
De aidscampagnes aan de UGent bereiken hun hoogtepunt in december 1988, tijdens de AIDS-week met wetenschappelijke debatten, een filmvoorstelling, infomomenten en een fuif in De Brug als afsluiter. Met de AIDS-week roepen de studenten en het academisch personeel van de UGent de overheid op om haar verantwoordelijkheid te nemen en de informatisering rond aids ernstiger te nemen en meer in te zetten op condoomgebruik. Het aids-team dat in de nasleep van de AIDS-week samengesteld wordt, trekt naar het ministerie van Volksgezondheid om hun initiatief voor te stellen. Hun oproepen lijken weinig effect te hebben. Wel doet België mee met de internationale Wereldaidsdag vanaf 1 december 1988. De UGent doet wel verder op haar vooruitstrevende elan door onder andere vanaf maart 1989 condoomautomaten te installeren.
Anke Stefens
Master Geschiedenis
9 november 2016
Fragementen uit deze tekst verschenen eerder in de scriptie van Anke Stefens. “Op de barricade voor de seksuele emancipatie. Het engagement van professoren en studenten van de Gentse universiteit vanaf 1969.” Masterproef UGent, 2015.
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Stefens, Anke. “December 1988 AIDS-week.” UGentMemorie. Laatst gewijzigd 9 november 2016. www.ugentmemorie.be/gebeurtenissen/1988-aids-week
Literatuur en bronnen
Stefens, Anke. “Op de barricade voor de seksuele emancipatie. Het engagement van professoren en studenten van de Gentse universiteit vanaf 1969.” Masterproef UGent, 2015.
Vos, Louis. Studentenprotest in de jaren zestig. Tielt: Lannoo, 1988.