Isis, 1913-2013
Met Isis sticht George Sarton aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog een tijdschrift gewijd aan de geschiedenis van de wetenschappen. Behalve een wetenschappelijk project, vertegenwoordigt het nieuwe veld voor Sarton een belangrijke maatschappelijke belofte: het zou inzicht brengen in het beschavingsproces, eenheid brengen in het verbrokkelde terrein van de menselijke kennis en, als schouwspel van vreedzame vooruitgang, bijdragen aan een betere wereld.
Terwijl de wetenschapsgeschiedenis als discipline een enorme vlucht heeft genomen, en de geest van de Belle Epoque ver achter ons ligt, heeft het argument van Sarton een merkwaardige actualiteit bewaard. Doorheen de honderdjarige traditie van Isis blijft er steeds een sprankel van Sartons idealisme overeind. Aan de Gentse universiteit is de afgelopen eeuw bij meerdere gelegenheden het geloof in de wetenschapsgeschiedenis geherformuleerd; als een topos galmt het door het werk van de Gentse wetenschapshistorici. Bij wijze van conclusie en eerbetoon aan het project van Sarton: een kleine bloemlezing.
'There is in fact a chapter of history of which historians, properly so called, seem to have lost sight: the history of the evolution of the exact and natural sciences. (...). But they have given birth to innumerable inventions which have augmented our power, and bettered the conditions of our existence. This highway of human progress continues across the revolutions of centuries, like a thread of gold, consolation for the sad spectacle offered by the history of kings and factions'.
- Julius Mac Leod, 1915.
'Wij hooren veel op school, wij lezen veel in de dagbladen over veroveraars; [de beroemde natuurkundige] Faraday wordt niet eens genoemd. Zij die het voorrecht hebben meer een Faraday te bestudeeren dan een potentaat, hebben tot plicht de geesten wakker te schudden en den strijd te voeren voor waarheid en rechtvaardigheid, eerlijkheid en vrijheid'.
- Medicus Albert van de Velde, 1935
'De wereld is wat veranderd, maar het stemt wel treurig te moeten vaststellen, dat een gewetenloze hystericus als Hitler daar meer invloed op gehad heeft dan alle pacifistische humanisten als Sarton'.
- Bioloog Paul van Oye, 1964.
'De bedoeling is wel degelijk dat iedere discipline haar gebuur bevrucht en er ook door beïnvloed wordt om verder, door kettingreactie, een harmonische mozaïek van denksystemen ineen te vlechten met als nooit volprezen uitkomsten: een opwekkende geest van creativiteit en een immer meer universeel humanisme'.
- Rector Jan-Jacques Bouckaert, 1965, bij de installatie van het nieuwe Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen.
'For the goal is not specialisation, but the integration of history of science in general culture.'
- Letterkundige Fernand Hallyn, 1998
'Our humanism cannot and need not be that of Sarton, who wrote for his times, not for ours. But we can still uphold the ideal that history of science could play a crucial part in constituting who we are and want to be at the begin-ning of the twenty-first century'.
- Filosoof Maarten van Dyck, 2011
De uitreiking van de Sartonleerstoel en de Sartonmedaille, het fonds Sartonina van de Universiteitsbibliotheek, het tijdschrift Sartoniana en het Sarton-Centrum voor Wetenschapsgeschiedenis herinneren tot vandaag de figuur van George Sarton binnen onze universiteit. Zijn intellectuele nalatenschap is dan ook groot.
Lees verder: Bibliografie en verantwoording
Keer terug naar het dossier